Skip to main content

Full text of "De homine"

See other formats 




>\k </ 

' jpw 

* Q 



W 1' . i>: 

; ■* ' J A t 

• - -, 

-.31 

v 

e An 




rjjfiv . k» 






_ «/ 4 4 


L' f. 

V * * ■:*. 


.. • • «y/Sflg r- 

£ . g- « . v” ^ 

i • **•*, y -J»T '• 

U;^>- ,-^V V * ,;. % 






‘Vs. *,/i 

; V , -OBI jjl 

• ^ijr ^ 


gf/ 

:# 4p • ' 








, 

■y'V^'*ie *.-J.,.' 

ri -iX 




,W % :■^ 





v 



'' ' *’ 

■ ■ JK ->W 7 




































RENATUS DES CARTES 

HOMINE 

F I G V R I S 

E T 

LATINITATE DONATUS 
A 

FLORENTIO SCHUYL, 

Inclytas Urbis Sylvae Ducis Senatore,& ibidem 
Philofophias ProfelTore. 



Lvgdvni BatavorvM) 

Apud PfiTRYM Leefen &Fr an cis c y M 
Moyardvm, 


cl a lac l x 11» 



























A D 



LECTOREM. 

implicem ii apertam Veritatem ob- 
■ ficuris, intricatis & finnofis argutiis, 
prapofterd quadam diligentia, involvi 
v " & obumbrari, jam dudum quetti fiunt 
doclrmafoluhoris Antiflites. Quibus 
quidem ml ^videbatur injuftius,qudm 
flerilem <u er itat is larvam , difficilibus nugis ii umbra¬ 
ticarum contentionum atque rixarum argutiis <ueram 
Sapientiam mentientem , mvajiffie facrofdnUam na eri* 
tatis fedem. Nec quicquam turpius, quam filius con- 
fuetudmis aut fidite gratia, aliove prajudicio, fient en- 
tiis hominum lubricis indubitatum ajfienfkm prabere. 
Et nondum clare ac diflincle intellecta imprudenter di¬ 
judicare, AdeoqueexIntelleSiu , rerum ommumdDomi- 
no ii TDiblatorc, efficere mancipium inconftantia fua, 
ii libidinis aliena. Quiquepropterea detefiantes recepta 
fervit ut is jugum , ardentiffimis optaruntnaotis, ut di- 
njma Sophia tandem ab opinionum impofturis libera¬ 
retur. Attamen perpauci manus auxiliares prae laro 
a z huic 



Ad Lectorem, 

huic operi admoverunt. Eorum , quos generofior incefi 
jit Veri cupido , pars errores quofdam detegere, non cor- 
rigere: dubitare & di [putare, non demonjirare doSla , m 
refutationibus fubftitit. E ars vero , etiam falfis qui- 
bufdam opinionibus reprobatis, veras fufiituit: fidmox 
perituras, eo dem fato, quo conatus illorum, qui ades m 
arenofo filo adificant: aut ruinam minitantes novo te - 
clo exornant. 'Donec tandem, Deo propitio , Donatus 
Des-Cartes opprejfam Sophiam ,pof varios cafus, pri- 
fima Ubertati td decori reflitmt. Reformationem d 
primis fundamentis exorfus. Mentem enim primum d 
fallacibus phantafmatum involucris ,obfcuris, confufisy 
dubiis, falfifqueprajudiciis occupatam & prapeditam 
fibi reflitmt. Veras JntelleBus & Voluntatis fin¬ 
itiones, e arum que fummum perfeciionis apicem palam 
monflravit. Ideasfive conceptus innatos, ex ipfii mente 
mflra emicantes, ab adventitiis: utrofque d fidis, & 
pro arbitrio formatis, concinne diflinxit. Clare & di- 
ftiniie mtelhgendi methodum, atque indubitatas re 51 e 
juaicandt regulas edocuit. Methodi denique fua exceU 
lentiam inauditis fiecimimbus, tum Mathefeos, cum 
aliarum Sophia partlum ^,, jtumifeflam faciens , viam 
ftravit tutijfimam, brevijfimam , r Sfacillimam ad om¬ 
nia , qua homo natura viribus ajfequi pote fi. Cui fine 
propterea immortales debentur laudes. Imprimis propter 
triumphum d Theomafiigibus Mtheis reportatum:pra- 

baid 





Ad L e c t o r e u . 

batd nimirum mentis humana Jjuritualitate & Dei 
Opt. Max. exiflentia , atque omnimoda creaturarum d 
frea tore , Confiervatore & Adjutore dependenti d; Et 
Jane incomprebenfibile illud Ens Entium , IA eum Opt. 
Max. cogitationibus nofiris, tam evidenter & diflincle 
conficiendum exhibuit , ut nihilquicquam oculis, ahifi- 
nae fenjibus tam accurat e conficiatur: r S ne mathe¬ 
matica quidem veritates evidentius difl melius de- 
monftrari queant. Ipsdque luce clarius probatum dedit, 
quemadmodum creaturarum effentia atque operationes 
in folidum d DA eo dependent,fic etiam confummatam 
omnium rerum veritatem ab ipfius Dei cognitione de¬ 
pendere. Mdeoque DA eum omni ratione effe a ^ n. Ght ? 
omnes ejus labores unicexolhmant: uti palam protejlan- 
tur juxta piam ipfius prafationem , fiublimibus ejus 
Meditationibus prafixam , omnes ejus Philofophici 
conatus: quorum gloriam non aliunde affeolat , quam ex 
ipfius DAei gloria. Verum enim vero q aci o hoc fiolidiffi - 
mo Pietatis , id efi , omnium virtutum fundamento , ut 
Atheifimum funditus dirueret, profligare voluit teter ri¬ 
mam illam opinionem, qua incorpoream atque incomi* 
ptibilem {Mentem, cujus rationehomo feciali praroga - 
t iv d dicitur imago Dei, nimia brutorum affinitate pro¬ 
fanando, hominem m bruta, brutaque in homines, ns- 
Jdndd quadam metamorphofi ‘o Metempflychofi com¬ 
mutare fktagit, fiiarn vanitatem, ut inventum quo d- 

a 3 da?n~ 



Ad Lfctorem. 

dam 'Diaboli, merito detegatur B. Chryfoftomus Ho 
mil. 4 . in a61 a. 6xdamans> per Pinlolophos hoc 
fernper egi ile Diabolum, ut oftenderet, noftrum 
genus mini a brutis difterre. Et fane quam pluri* 
mos non infima nota Bbilofophos ejus fuiffe fententia y 
notius efl : quam ut probari debeat » Id certe docuerunt 
Soroafter , Vythagoras .Anaxagoras,Elato >Plinius,Plu - 
i archiis, Vorphyruis, Lipfius, aliique pene innumeri „ 
magno intervallo ab boc errore di flare r videtur y 
quod Arifloteles ait baudprocul ab initio libri vm. 
Hiitor. Animal, nimirum\Sc propemodum fta- 
tucre, animam humanam, atrate puerili, nihil 
ab anima Brutorum cliherrc: quam Ea pruden¬ 
tia: & dilciplinas capacem ^lib.i.Metaph.cap.i. 
quamvis ahindijhnchone 3 quam paulo pojl rejicimus 3 
facultatis afhmativa d cogit ativdfive ratione 3 Bellua- 
nim animas ab humanis Jej ungere nitatur. j’\ec de* 
funtboc ipfo tempore plurimi Encratiflarum najfa irre* 
tui. Jpurn etiam univerja Keg/ones eo ufque bis tene* 
bi is involuta , ut <~uitanf pulicis aut pediculi precibus 
‘ztd argento fuperjhtiose redimere fatagant. Jfna pro* 
jacto hau e fis y omnes prorjks pietatis nervos incidens 3 
tanto ex aci ius refellenda y quanto proclivior m illam 
lapfus. Imprudentibus enim facile contingit , quod te* 
neua atati, qua tremulis puppis na nam tribuit , quia 
noeram illarum motus caufam ignorans , earumque 

mem~ 





Ad L e c t o rem. 

membra, fuis utcunque pmiha, pmih motu concitari 
obfervans, putat motum illum , fallax vita indicium , 
ab anima pariter ac in hominibus determinari. Haud 
dtp an imprudentia & prodigalitate Peripatifmm pra- 
ter (fe at oris intentionem, plantas anima vitdque do¬ 
navit. Non ea tantum, qua m partium disp optio ne 
conpftens, vegetationis caufa eft:fcd & aha, quam ve¬ 
ra caufa ignorantia, velat mentem, pve fubftantiam 
dpiant arum materia pve corpore plane diverptm, iis 
afpnxit ex arbitrio. Jfui quidem error haud difficulter 
refellitur. Omnium enim Plantarum facultatum exer¬ 
citia,nulla iftiupnodi anima conpderatd, facile conci¬ 
piuntur. Etenim non ef, quod quempiam lateat , qua 
ratione pro tempefatis, dierum , nochumque vic ffitu - 
dme, fuccusfve alimentum in piant arant e calore rare - 
facias,pubfequente frigore, non aliter qudmpinguis in 
cucurbitulas, quodvelvitred arbupuldad oculum de- 
monftraripotefperporos radicum adigaturffiurpm pel¬ 
latur atque attollatur, quaquaverfum difribuaturfer¬ 
mentetur, & redeunt e calore ejfervepat, & elaboretis. 
Vnde planta difen datur, qy* tandem oculi, folia, rami, 
fores, femina, frucius ebulliant, condenfentur, & vehit 
cryfallident ur. Hiverfa qui dem pro diverptate fucci, 
&pororum, per quos illi tranptus ef. fua quidem pto¬ 
rorum diverfttas,pngulis plantarumfpeciebus propria, 
oritur ex diverptate pororum matris cujufque pminis, 

atque- • 



Ad Lectore m, 

atque planta: ifi fucci materni illos perforantis , quem¬ 
admodum illos Natura Fabricator primum condidit. 
Nec efl^quod quem quam forte remoretur abftrufior plan¬ 
tarum generatio 3 f nulla prorfus ratio ejufmodi anima 
habeatur. Etenim plantarum femen omnino nihil aliud 
ejpy quam ramufculum> pulpa quadam 3 <~uelut capfuld 3 
conclufum 3 autopfid conflat. Vnde feqmtur eodem plane 
tnodo 3 quorami 3 tfi femina produci 3 nutriri 3 atque crc- 
fere. c Qua vero de flexus difcrimine 3 conjugaliplan¬ 
tarum amore Plinius 3 tfi plerique Boetanici 3 licent ion 


Rhetorum colore 3 memoria commendarunt , rationis ri¬ 
vo facile diluuntur. Hac videlicet non proprie 3 fed tro¬ 
pice mtelhgenda. Fl'and difi ari metaphora dixeris flce- 
lum,]ugi fuo influxu Tellurem fbi fibjeciam vano re - 
rumgenerefecundans 3 officio manti defungi: quemad¬ 
modum Ariftoteles . lib. i. de generat, anim. cap. 

a. Coelum appellat Patrem 3 terram Matrem. fuin 
etiam Marpefas cautes 3 t3 fi quid iis rigidius 3 mutuo 
quodam affeci u flagrare, fu an do quidem nihil non 
ff mpathia quadam tangi 3 non docent modo Peripate¬ 
tici: verum etiam velat e dicio pracipiunt 3 multos fibi 
mfolubiles nodos hac ignorantia machara fecare fohti. 
Veruntamen 3 eo ufque non funt animarum prodigi 3 ut 
lapidabas animam largiantur. Hinc Ariftot. lib. i. de 
Anim. tex. 32 . abfonis Fhilofophorum fententiis 
hanc annumerat 3 qua magnetem 3 quia ferrum trahit 3 


amnia- 




Ad Lectorem. 

animatum ejfe affirmat. Quapropter } quia in Catalogo 
herbarum lapidea recenfientur 3 non modo multiplices 
coralliorum (1 e cies , fed tfi cora lima, ali a quernee ejje e fi 
concedant 3 herbarum quafdam anima de fiat ut as ejje: 
qua , quandoquidem fine anima nutriri ifi creficere 
queunt, manijefio argumento fiunt exteris quoque non 
ex neceffitate )fied ex mero arbitrio animam ajjui. Certe 
femina quadam ex metallis' fiape compofiui 3 ex quibus 
diyerfiarum formarum planta de coralliorum ffi coral¬ 
linarumff e cie 3 derepente pullularunt. J’am cludum ita¬ 
que evanuit opinio 3 qua plantas na era quadam anima 
praditas adjlruxit. Quam Epicurei lE Stoici quon - 
dam rejecerunt: unde Lucretius lib.i. Non exanimo 
quid corpore^ ut arbos. Et Galenus 3 plantas m 
clajfem inanimatorum non fiemel redigit: uti r S Augu- 
fimus Lib. de quantitate Anima*. Quemadmodum 
etiam jam pridem explofia ejl exorbitans illa paucorum 
opimo 3 qui Vmverfium animarum plenum ejfe : r vel 
etiam cum Manichais , cunela communi quadem anima 
Mundi nvivificari exifiimant: mfi forte ludant 3 fiub 
anima cortice 3 GDcum improprie mtelhgentes. Qui ve¬ 
ro ifh errori etiamnum adharent 3 fiententiam fiuam 3 uti 
opinor 3 non poterunt non mutare } fimulac quavis Na¬ 
tura Opera manifefiis fi ab omnibus conce/Jis principiis 
ex Des ffartes demonfirare didicerint. Ratio enim non 
patitur 3 ui manifefie demonflrata pro libitu felis tfi 

b abditis 






Ad Lectorem. 

abditis pofthabeantur.Neque natura, ejujye explicatio- 
temerariis hominum figmentis indiget. Sed quia major 
organorum id aolionum corporearum fimilitudo in ho¬ 
minibus id brutis condicitur, quam in ullis aliis rebus 3 
longe altiores radices egitprajudicium, quo Bruta co- 
gnoficitiya anima conii are dicunt ur.Quod quidem ma¬ 
lum ut Vir prudentijfimus ex profiejfio radicitus extirpet, 
primum omneyirus ambiguitatisexfiecandum monet,id 
Beftiis quidem vitam, uti quoquefiape S.S. Scriptura, 
lubens concedit: attamen illam duntaxat, qua in fio Id 
re qui fit d corporis diflofitione , id calore confiflit: id 
(cnCum, fid eum, qui fiola organorum corporeorum afi- 
feSlione,fine ulla cognitione,abfioly itur : id animam 
denique ,fiedillam duntaxat, qua ipfie fianguis fit, id 
comprimis fiubtilior ejus pars, iflms generis yita id fien- 
fuum exercitiis apta. Vfegat njero Beftiis animam^ 
qua fit fiubfiantia cognoficens, fiye realiter d materio, 
feu corpore diyerfia. Pr optere a quoque negat , illas <~ue- 
ra cognitione, appetitu, motuque vere fipontaneo pr a di¬ 
tas ejfe. Deinde, ut huic morbo, quo totus propemodum 
mundus laborat, exarte medeatur, remediumfiumit ab 
humano corpore , quod quifique circumfiert, unde mali 
occafiofluxit. Imprimis igitur, diflinguit inter Men¬ 
tem, fiye principium incorporeum, id (florpus: at que ope¬ 
rationes id determinationes, qua ab utroque dependent, 
Quo confiet cogitationes quidem ab anima, motum ye- 







Ad Lectorem. 

fo cedor em membrorum d corpore procedere. Vid, 

*Z> es-Cartes de pa(E animi pare. i. Art.4. 8C5. Tne- 
terea determinari quidem a voluntate varios membro - 
rum motus. Attamen prater hos omnes, fp alios Im¬ 
mani corporis motus obfirvari, a metite five anima co - 
gnofiente non determinatos. Q'ui mediantibus nervis 
$P mufculis , beneficio fpirituum animalium, quorum 
impetus vel obj diorum occafione, vel peculiari cerebri 
dif optione per conarium pve glandulam pinealem, 
nullo prorfus alio principio adjuvante, commode deter¬ 
minentur. djut propterea quidem in homine exer¬ 
centur, fed non per hominem, ut loquitur Authorno- 
fier,Vol.u. Epift.n.jf.i. (forruit igitur argumentum, 
quopbiperfuaferunt incauti, Uruta cognofcitivd ani - 
mapradita ejfe , unice defumptum a motibus membro¬ 
rum ipforum, pmotus illos a fila organorum difpoptw- 
tielp fpiritibus, neutiquam adjuvante vel cognitione. 
Vel voluntate pve appetitu exerceri poffe conii it erit * 
Hoc autem vel ex motibus repentinis judicium ante¬ 
vertentibus confiat: veletiam, tp quidem manifefiius, 
cx Epilepticorum fymptomatibus, alufque humani cor¬ 
poris convulpbus. Illis enim ipps, qui eos patiuntur, 
prorfus nefciis, aut etiam invitis, membra vehementer, 
imo etiam vehementius jaclantur, quam p voluntas 
ipfa motus illos excitajfet. Jpuinetiam humano corpore 
induas partes forte,circa feptum tranfverfum, unoiclu, 

h 2 sfut 



Ad Lectorem. 

aut faltem acuto acinace fubito divifi, quod aliquoties 
a Tureis crudeliter fachtatum effe evariorum aut h ori- 
tat e probat Licet us: vel potius, ne minus nota loquar, 
capite a reliquo corpore humano fubito ablato, vani mo¬ 
tus utrinque apparere filent . Hinc enim percipiuntur 
cordis palpitatio, arteriarum pulfus , brachiorum cru¬ 
rumque commotiones, manuum contractiones, extenfio- 
nes, imo etiam quandoque incelfus: quod & Ariftot. 
lib.m. cap.io. de P ar t. Anim. agnoficit, lllm c interea, 
quomodo refeclum caput identidem os aperit claudit que, 
linguam exfierit, oculos quaquaverfum convertit, pal¬ 
pebras motat. Vndefiane evidenterpateficit, tam mul¬ 
tas fibique contrarias attiones ab anima, five volun¬ 
tate, ante non fuijfe determinatas: adeoque illas,abfen- 
te anima, nonnifi a corporeo principio ffpiritibus nimi¬ 
rum, nervis, & mufiulis exerceri, a corporis dfpofi- 
tione determinari. Indivifihilem enim animam utram¬ 
que partem divfam informare repugnat. Solummodo 
igitur deferibendus modus, quo fptritus fua natura ef- 
franati vagabundi, ordine tam concinno, quem om¬ 
nes in befhis admiramur, in nervos,mufculofve deri¬ 
ventur, ad motus tam diverfis tam ordinate ciendos . 
Anfam huic rei prabere videtur volucris Archii a Ta¬ 
rentini columba, qua libramentis affabre faBis fufpen- 
fa, aura fp intus inclufd atque occulta concita vola¬ 
vit. Vid, Gcll. lib.x. cap. 12,. Vt &loh. Regiomontani 




Ad Lectorem*. 

aquila, lignea , qua in aera Jefe recipiens , Imperatori 
Norimbergam tendenti mnam monfiravit. Et ejufdem 
Artificis apiculafiye mufica nvolatilis . Quin etiam AL 
bertiEMagni caputfiEtile, quod data occafione njerba 
protulit: cujus deficriptionem reddere conatur Johan- 
nes Baptifla d Porta in Magia fua Naturali. Necnon 
ferrea ftatua , qua per nsarios anfractu s ad Regem Ma - 
rocco accejfit, flexifique genubus oblato libello fupplici 
libertatem Authorifiuo impioravit,d eadem viarever - 
fiafuit , ut refert Nicolaus d Wajfenaer , Hift. Tom.v. 
ad Annum 162.3. Elue denique comprimis facit tanto¬ 
pere decantata lignea Dadah Venus, qua wfufo argen • 
to naiyo, njelut fangume, progrejfa dicitur . Ahaque 
automata ambulantia, ^ njelut loquentia y quorum 
meminerunt Eud. CceL Rhodigmus Antiq. Le£t. K.ir~ 
cheruSy aliique.Etenim quis dubitet , quin Omnipotens 
Befiiam, njelut opus fimfmodi mechanicum creare pof- 
fit, quod homo facile concipere 3 d pene efficere queatl 
Nec efi quod quis agre ferat befiias Automatibus com¬ 
parari. Ipfe Arifiotelespraivit. Etenim, automatum 
inftrumensa nervorum, odium & vertrebrarum 
naturam habere, quemadmodum illa parvo 
moventur impullu, h exigua fada mutatione 
diverfimode impelluntur, ut navigia moto ckr 
vo , jfic etiam animalia moveri fiatuit lib. de A^ 
nimal. motione cap.vn. d Ub. 11. de fomno & 
k 3 vigi- 



Ad Lectore m. 

vigil ir.quinetiam impetu fpiritus innati in corde 
confiftentis, vel ut ignea quadam vi animalium 
membra moveri afjent lib.v.de Juventute: ^Pro¬ 
blematum fedtione xxxm. 15. nec non cap.x. de 
Animal, motione. Quibus adde fis lib. de lpiritu. 
Verum quo dubium ipfurn prorfis enodetur i Si befii* 
cognitione pradit a, forent, conflentia iis nonejpt dene¬ 
ganda: nulla enim cognitio fine confcientid concipi po- 
tefi, uti noere docet AuthorV ol.n. Epift vi. $. 4. 
fane negata confcientid , quavis cognitio frufira foret. 
‘Deinde etiam iis concedenda ejfet cognitio reflexa 3 qua 
diftinguerent inter rem & rem. Quin etiam notitia 
univerialium, qua quodlibet alimentum fuum , etiam 
illud, quod ante nunquam ullis fenfbus exceperant.pro- 
fquerentur. Atque hunc quemlibet ignem, aliumve 

natura fit* hoflem, illum etiam, quem nunquam fide¬ 
runt, fibi adverfum f itandum effe nojfent. Pra- 

tereafinem cognoferent tf media, fve rationem utili¬ 
tatis, uti nidorum fabrica,atque pullorum educatio com¬ 
probant . 'Denique noera ratiocinatio Delluis pleno ju¬ 
re competeret. Tribuunt enim illis fenfum communem, 
Vhantapam id AEfimativam: atqui hac ajunt befias 
ex fpeciebus fnfatis efficere non fenfatas. Vt nimirum 
f ips, exempli gratia, cajpbus, laqueo, aut fclopcto, fu¬ 
giant & futura cognofcant. Qua fane cognitio velra- 
tiocmatiQ erit 3 vel ratiocinio tanto excellentior, quanto 

# £ 



Ad Lectorem. 

effiet fimplicior, illifque magis ex ipfd natura , fine labo - 
re,aut propria mduftria adveniretidcirco minus fub- 
ejjet erroribus: adeoque major Imaginis Divina ff Undor 
in eadem elucefceret. Vt diftmclio inter Cogitativam, 
quam hominibus, G)/Eftimativam quam Helluis con¬ 
venire magno molimine conantur ajlruere,fit inane im¬ 
bellium animarum Commentum: uti prolixe probat Go- 
met ius de Pereira, qui {ex fententid celeberrimi ( Z>. (fer, 
loh. Vojfii, Lib. m. de Idololatria cap.41.) in opere 
fuo triginta d fe annis elaborato, omnium primuspubli¬ 
ce profejfusefi, Beftias omni cognitione carere. Ex 
Adverfanorum itaque fententid fequeretur, animantia 
r Eruta ejfe <vel ejufdem nobifcum generis, velpraflan- 
tioris natura. Tantam autem afjinitatam D(obis cum 
Bejliis non intercedere, neque etiam illas tanta dignita¬ 
tis ejfe conflabit, uti e xifi imo,fiprobatum fuerit. Cogni¬ 
tionem , qua aguntur befha, non illarum ejfe,fed ip fius 
Authoris Natura,cujus fapientiam omnes creatura cele¬ 
brant: juxta decantatum illud,O pus naturae eft opus 
intelligentia^. Secundum hanc providentiam gravia 
deorfum, levia furfum feruntur: totumque hujus Mun¬ 
di horologium tdm ordinate circumagitur. Hac Tulipa, 
licet omni propria cognitione defit ut a, folia fu a matu¬ 
tino Soli explicat, qua, ne d nocturno frigore femini fiat 
injuria, vefperi colligit, atque confringit. Sedutpro- 
pofitio nofira firmiter adfiruatur: Induftria longe ma- 





Ad Lectorem, 

jor apparet in belhtis, quam puerulis aut ve fanis utcun¬ 
que loquendi-peritis , ut ipfa teflatur experientia, atque 
ex Ariftotele, Plinio, Sohno , AEhano, Aldr ovando, (fi e fi 
nero, Jonflono , alufque innumeris manifeftum efl, 
quamvis ab bis multa dicantur, quorum fides fit penes 
oAutbores. Et tamen nulla befiiarum vel afi ut iffi ma¬ 
rum unquam dtfic ere potuit,v ei tria numerare :vel etiam 
voce nutuve loqui, fi ve conceptus fiuos exprimere: aut 
ad interrogata reffondere, licet multis annis inter ho¬ 
mines in eum finem cum cura fuerit educata , (A orga¬ 
nis ad loquendum aut figmficandum abunde fit infiru- 
Eia. Vti pfittacus 3 ai^uA>yKuT]<&‘propterea diclus, pica, 
corvus, aliaque bruta proteflantur. Vnde aAriftoteles 
perquam accurate fiatuit Hift. Animal, lib. iv. c. 5?. 
& deGen.Anim. lib. v. c.y. Loquelam hominis 
,proprium attributum efle. Canis autem, quodqui- 
dam objeciant, cauda non abblanditur utilitati fiuce fiu- 
dens, aut veregratitudmem fluam hero oftentans, quod 
citrarationem fieri nonpofiet , fied movetur folummodb 
motibus, qui concatenatis cerebri nervorumque particu¬ 
lis , Spirituumque determinatis effiuxibus, affle cius illius 
comitantur .fihuque adeo dfiola corporeafive organorum 
dfio fit 10 ne dependent, ut docet Author nofie.r tum toto 
hoc libello, cum Vol. 1. Epiftolarum p. 3 6 z alibi: 
Simili ratione , naturales befiiarum voces interpretari 
licet,quibus bonam malamye corporis conflitutionem, 




Ad Lectorem. 

djfebtionem , nue luti voluptatem 3 libidinem , dolorem , 
iram,fem,fimilefque affccius rugitu, balatu, mugitu, 
ahavevoce {de qua nuidefis Ariftotelem lib.iv.de Hift. 
Anim.cap.51. Ovidium in Lufcinia) defignare vi¬ 
dentur . c Quod argumentum ut be&iis rationem lo¬ 
quelam conciliet fdijfuse profequit urVorphynus lib. iir 
Dc non edenda carne. Et Fabricius ab Aqua Ven¬ 
dente fingulari libro dc b ciri arum loquela. Befiia- 
rum igitur voces non magis arguunt cognofcentem ani¬ 
mam, quam frepitus rota circum axem fecum acta 
ejus ftim , aut campanaflridor ejus njulnus,aut coni m 
ignem conjecii palpitatio ej-us dolorem. FNfam profecto 
tanta belluarum, ejufdem jbeciei vocum, morum que con¬ 
venientia, ubivis locorum d quibufvis fuerint edu¬ 
cata : ex adverfo vero tanta Gentium loquendi mo¬ 
rumque varietas, ut externus alieno pene non ft homi¬ 
nis vice, non aliunde ef,qudm quia articuli & loque¬ 
la munus voluntarium & abfolute liberum eib 
ut ipfe loquitur Fabricius ab aAqud Vendente. INfihil 
enim magis dhclcpopov, quam mentem his aut illis fgnis 
interpretari. Jdjuoditaque non mf ablntelle&u & Vo¬ 
luntate profafcitur: atque homo fonte five libere a- 
gendi facultate praeditus efl, nulla vero b e sliarum ca¬ 
pacitas ab anima quadam cognofcente fponteque agente 
promanat . Vtpote , quarum anima non mf in par¬ 
tium concinnafruSiurd cuique feciei propria, fangui- 

c nis 




Ad Lectorem. 

nis temperamento id fpiritibus animalibus confijht* 
atque ad motus duntaxat corporeos determinate cien- 
dos facit. Vnde etiam deflue non docentur verbis 3 fed 
clamoribus vel faltem[onis 3 verberibus vel etiam flo - 
macio i corrofione 3 qua ffittaco expedivit fuum : 
iifquemotibus 3 quibus illi befliamm mufcuh ad aven¬ 
dum proritantur , quorum exercitium Magifter defide ~ 
rat, quibus videbeet cerebrum eorum 3 velut organum 
fenfitivum pro libitu commovetur. 'AJendicuU igitur 
vanitatis efl 3 cujus meminit Vorphynus Jib. m.-de 
non edenda c a r n e, vide licet Ap ollon mm Tbyanaum^ 
Melampodem 3 Tbirefiam id Tbaletem loquelas Bruto¬ 
rum calluiffe. (fujus artis methodum d Halimo Secundo 
traditam, merito ridet A. Cj e Ilius loco fipra citato. Sfuia 
igitur befia loqui nequeunt , quo latentem fuam cogni¬ 
tionem prodant 3 id nemo unquam intimis illarum co¬ 
gitationibus aut confiliis intervenit: atque omnes ipfa- 
mm aMiones materiales five membrorum commotiones 
funt: [ Nam ut res ipfa loquitur id ipfe Auguftinus 
lib.i. de Libci. Aib. cap. 8. appetere voluptates 
corporis 3 ideft 3 moveri ad illa , quibus corpus bene affi¬ 
citur 3 id vitare molellias , id esi 3 removeri d contra¬ 
itis jiciina! vita: omnis uctio cft: qua fola membro- 
rum motione abflvitur 3 nullamque aliam caufam re¬ 
quirit 3 prater eam, qua membra moveat 3 ad quodfpi - 
rituum animalium atque corporis difpoftio 3 uti proba* 

tum.. 



Ad Lectorem. 

tum efi, abunde fiujficiunt]fiequitur, eos,qui hinc befiict - 
rum animas cognofcentes deducere conantur, plura in¬ 
ferre , quam probarunt: & entia citra necefjitattm 
multiplicare: adeoque defias omni figmficatu dicendas 
ejfe Sikoyx &*,ut illas S.S.Petrus tfijfudas appellant , om¬ 
ni prorfus cognitione ferrnone carentes. Qeterumfi 
ad reliquas Hcfiliarum aciiones concertamus oculos, 
certe nulli 11 e furum tantillum cognitionis mefi , ut fefe 
yel adverfius frigoris injurias naefire queat. Hinc Na¬ 
tura unum animantium cunbtomm, fio lum ^vi¬ 
delicet hominem, alienis velat opibus, ut Plinius m 
Prooem. lib.vn. lieftia ruero, uti planta, pro locorum 
aut ternpefiiatum yicififitudine natura vefiiuntur,magis 
minufve, prout opus e fi , aut nuda procreantur. Epulia 
quoque earum utitur igne, aut artibus adyitam utili¬ 
bus, quamvis perceptu facillimis fefe mjhtuit: qua fane 
cognitionis carentiam arguunt. fiuia enim hac multo 
minorem fagacitatem requirunt, quam admiranda fa¬ 
tuorum nidorumque firuciura ,• manifefio argumento 
fiunt, neque hanc, neque aha magis admiranda Befiha - 
rum opera ab mfitdBeftiis cognitione promanare. Nec 
e fi, quod quis S. S. Scriptura loca nobis objiciat, nimi¬ 
rum jefaite 1.3. Jer.vm.7. Job.xxvm.7.8. Provivi. 
6. Mattii, x. 16. aliaque his firnilia. Etenim hac non 
minus metaphorice mtelligenda ejfe, quam ciirn Pfalni. 
cxlyiij. coelum ommaque fi der a, terra & quavis ani- 

4C z inantm 


Ad Lectorem. 

rnantia ad laudem 'Dei incitantur \ Et Job. xxxix. 3. 
Pulli corvorum dicuntur invocare Deum. Et 
Salvator nofier aquas objurgaffe five increpm(Te 
^/VwrMatth.vm. 16. Add. Rom.vm. io. Jfiuotief- 
cunque igiturprofiopopoeid quadam , ahdvefigura lihcto- 
rica hominis propnaattributa befhis adfcribuntur 3 id 
&07mQus intelhgendum ejl: quemadmodum poenitentia, 
ah hominis imbecillitate ad D>eum tranjlata, kurttTrus 
fumenda ejl. CNfinirum, propter Jimilitudmem non for¬ 
malem id affeciuum 3 fed duntaxat materialem id ef¬ 
feti orum.Nec alit er interpretarifas eft 3 quodI\C tl docent, 
Bruta quoque e(Tejuris perita: Vti manifefie fe~ 
quiturvelex eo 3 quia Bruta animantia injuriam nec 
patipoffunt , nec inferre. Inft. lib. iv. Tit. 5?. nec pce¬ 
narum > necpramiorum proprie fiunt capacia. Neq; etiam 
aliam , uti opinor 3 Deus nobis injungit mifencordiam 
erga jumenta 3 quam qua hortulanus ille Euangelicus 
commotus fuit erga ficum: benevolentiam nimirum erga 
creaturas quaflibet, id imprimis erga digniores:quo fen- 
fu id fepelire mortuos opus mifencordice dici didetur. 
Sed audiatur ipfe Elatura Author optimus fiuorum Ope¬ 
rum interpresiCamcm, inquit 3 Gen.ix.4. cum ani¬ 
ma fua , id edi 3 fanguine , ne comedito. Et Lev- 
xvn. 14. Eft enim anima omnis carnis: (anguis 
illieft aniime vice. Et Deut.xn. 23. Solummodo 
retinete.,ne (anguinemedatis; (anguis enim.ani- 

nia 





Ad Lectorem. 

ma eft, ideo animam cum carne non comedetis. 
Et eodem redit Levit, xvn. n. Anima carnis eft in 
fanguine. Jthua 'videlicet ratio vita fenfufque mate- 
rialis, id efi, affeB tonis cerebri dependentis naeld pro¬ 
pria ipfius difpofitione, njel ab objeclis , primario confi- 
in fubtilioribusfanguinisparticulis: fpintibus nem¬ 
pe > qui fanguini infunt. Vid . ‘Dw Cartes Vol. ii. Ep. 
io. Vel quatenus fanguini ff intibus ineft vigor, 

motus feu agitatio cuilibet Bellua adl funBiones vita¬ 
les animales exercendas necejfaria: ut d Danao Bru¬ 
torum animantium anima appofite definiatur. t inntus 
illis a Deo vigor &c calor, qui ex corporis eorum 
temperamento excitatus & pendens, illkpae pla¬ 
ne colligatus, vi efficaciflima eorum corpus> 
agitat & movet. Phyfic. Chrift. TraCt. v. cap.7. 
Confer & cap. 8. TraCt.v. cap.4. Etenim fiveBel- 
luarum anima definiatur per fubftantiam, d for¬ 

mali ratione refringatur : nimirum per fanguinem- 
tali vigore & facultate praeditum, id eB, ita tempe¬ 
ratum, d agitatum , ut. functiones animales exer¬ 
cere poffit. Sive per rationem formalem, qua ip- 
fifubflantia afficiatur unempe per r vigorem , quo fan~ 
guis ita affectus eft, quique fanguini, ut ejus modus r 
mefi , atque cenfen debet anima befiarum attributum' 
effentiale fi ve ratio ejus formalis, res eodem- redit* 
Vere igitur anima Belluarum d fanguis dicitur, 


Ad Lectorem. 

die in fanguine. Nec aliter illa S. S. Scriptura verba 
intelhgenda ejje Summus controverfiarum Judex hu ver¬ 
bis diferte docet\ Gen. i. 2,0. Proci 11 eant, inquit , Aquse 
copiam animarum viventium: €t gaulo pofi ver fu 
producat Terra animas viventes.. Audiamus, fi 
placet, V'enerandi T atris Bajilu accuratijfima ad hunc 
locumfchoha. Cur, inquit, Terra animam viven¬ 
tem educit? ut differentiam difeas animae pe¬ 
coris, Se animat hominis: paulo polt cognofces, 
quomodo anima hominis conditura elb. Nunc 
de Brutorum anima audi: Quandoquidem jux- 
ta idj quod icriptum eft, omnis animalis anima 
fanguis iphus efd , fanguis autem concretus 111 
cainem tranfmutari lolet , caro autem corrupta 
in terram refolviturjMortuum quid merito bru¬ 
torum anima exifhit: producat igitur Terra ani¬ 
mam viventem. Vide confequentiam animas ad 
ianguinem,fanguinis ad carnem, carnis ad Ter¬ 
ram: fundus relolutione facta,per eadem rever¬ 
tet c,a Terra ad carnem,a carne ad fanguinem, a 
fanguine ad annuam, & invenies,quod Terra elf 
anima brutorum. Ne putes antiquiorem die 
dubitanda corporis lp(orum, neque permanere 
pofl carnis diflolutionem. Fuge nugas arrogan- 
tium Philofophorum, qui non erubefeunt luas 
iploium animas 6 c caninas ejufdeminter fe ipe- 

ciei 




Ad Lectorem. 

ciei flatuere. Confer Ecclefin.n. Scxn.y. & con¬ 
flabit, reverti quidem animam Humanam ad c .Deum, 
qui dedit eam animam vero BeBiarum ad Terram , qu& 
ipflam produxit. 

Cedit enim retro, de terra quod fuit ante. 

In terram,fed quod milium eft ex aetheris oris. 
Id rurfus coeli fulgentia templa receptant. 
Necutiegoexiftimo, alioflenflu Gen.vn.v.i.Caro, qua 
omnis generis BeBue , ibi tfl locis citatis exprejflm de¬ 
notantur, homini direTte opponitur. Vt Beftiisproprie 
abflolute carnis nomen competat, hominibus vero non 
mflfynecdochice: vel etiam metaphorice, quatenus be- 
fliarum mores referunt. Vtrumque unico S. Scriptura 
effato probaturae fitis : inquit Propheta, ficut equus 
aut mulus,quibus nulla ineft cognitio: cui appri¬ 
me quadrat locus n.Pet. 2 . ubiBrutadicuntur aKoyi&xz 
nata in hoc ipfum,ut capiantur & perdantur. Sx 
quibus fane conflat quam evidentijjime, Befliarum ani¬ 
mam non effe cognoflentem, fed materiam, terram 
aquam, five corpus: nimirumflangwnem & imprimis 
fanguinisflintus ad Bruti aSliones edendas diffofltos 
tl) aBos. At vero, quo porro veritas authoritate Divina 
$3 Ratione probata,luculentis rerum teHimoniis confir¬ 
metur. Annon quotidie Terra producit beBias non fi¬ 
gura tantum tenus, erue as , apes, araneas , dracones, 
oves ifc. fed etiam revera, quafponte orta vocant uri 

An* 


Ad Lectorem. 

An non befiiarum animalium corporeitatem demonfrat 
[erpentum , lacertarum, & innumerorum mfeclorum, 
/tmmalculorum ex Vulgi [ententia prudentijfimorum , 
divifibilitas , qua Ubilofophorum unanimi confenft 
materia proprietas cenfetur? Exemplo nobis fint ver¬ 
mes, blatta, mufca, apes , <-uefpa,[cavabat im¬ 

primis fcolopendra, qua uti mihi conii at experientia, 
•capite d re liquofuo corpore refeclo , per menfem ultra 
Vitam trahere videtur. Nec eftquod ivTiuan fiveinfe - 
Bis viliorem forte animam mejfe exifttmes : maj ori 
.enim attentione, ut loquitur Auguflmusft upenius 
agilitatem mufca?. oAdde apicula admiranda , 
.quam.magmtudinem jumenti gracilentis, <Qum 
etiam lib. de .quantitate anima: , ex profejfo ait 
alininumefle negare,plus fapere apiculam,quam 
afinum. Jure igitur meritoque Viri Excellentes, pro, 
cateris animantibus 

Life apibus partem Divina: Mentis &liauftus 

yEtbcreos dixere-: 

Senfum quoque belluinum quamvis obfcuriorem in mu¬ 
rium novacula dijfeclorum partibus utrimque obferya- 
Vimits, clarior em vero in diJfeBis lacertis, ferpentihm, 
anguillis, ranis , aliifque innumeris . Hac beUuinarum 
animarum divifibilitas ex AnBotele quoque lib.i. de 
Anima text. 93. necejfario[equitur; Videmus, .in- 
quit,&c plantas divifas vivere, & animalium in¬ 
feci o~ 





Ad Lectorem. 

fertorum nonnulla, utpote animam, etfinon 
numero,tamen specie eandem habentia. 
Itaque partium utraque & fenfumhabet, &per 
aliquod tempus loco movetur. Necabfurdum 
eft,h non perdurant: inftrumcntisenim defti- 
tuuntur, quibus naturam confervent: fed nihi¬ 
lominus omnes in utraque partium infunt ani¬ 
mas potentias. Eadem fere repetit lib. n. de Anim. 
iex.t.10.fiat uit que; Animam illam effeadbu unam, 
potentia multiplicem, ut planta. Addefis lib. iv. 
Hift.Anim.cap.7. Sed quod ibide infeci is , id de aliis 
etiam animalibus affirmat hb.de Juvent. & fenedt. 
cap,x. his 'verbiss Pleraque enim animalia adem¬ 
pta utravis parte, id eft, aut ea, quas vocatur ca¬ 
put, aut ea, quas ingeftos continet cibos, cum 
quacunque ea ht, vivere folent: id quod aperte 
in infedtis,ut vefpis & apibus ufu venit. Sed & 
plurima,quasinfedta non funt, prascifa ob vege¬ 
tandi principium vivere queunt. Et paulo poB; 
Nec fecus de fentiente quoque principio di¬ 
cendum. Addefis zArifl. de Animalium inceflu. 
c.vn. Excipiunt vulgo Peripatetici Befharum animas 
?ion diyidi per {cffied duntaxat per accidens, five ra¬ 
tione materia, cui infunt, nec altam Anftot e lis mentem 
ejfe mordicus contendunt: Afi qwcquidfit de Arifiotelis 
fententid , nemo negaverit hanc difimEiionem , d modis 
« d rerum 



Ad L E C T O R E M. 

rerum ad ipflas fubflantias perperam transferri. Et* 
en m, quia Modi non funt entia, fed duntaxat entis de- 
terminationes , quem admodumperfe non'funt, fic etiam 
per fe dividi nequeunt ,fedfolummodo per id,cujus de¬ 
terminationes funt: attributa enim rerum efentiis re¬ 
flor: dent. At anima, finftiva longe difflar ef ratio, 
qua Arifoteli ef Peripateticis non modo fubftantia, fed 
etiam corpore longe dignior cenfetur. Quapropter quia , 
uti conflat, anima Aellu arum finftiva divifibilis efl, 
non aliter divifibilis efl, quam uti efl, cujus nimirum 
partes revera pofl divifionem exiflant. Ita ut B efl i arum 
anima cum alio quidem ,fid nihilominus per fe, id efl:*, 
perluam eflentiam dirimatur. Quod nael ex divi- 
fo fcolopendra corpore mamfeflum efl: ejus enim anima 
utrimque revera repentur, 

Vivaque adhuc animaeque aliquid retinentia 
membra. 

Vtraque enim fcolopendra pars,imo etiam quavis, haud 
Jecus,acfi totum animal foret,progredi, profi qui effu¬ 
gere undetur. Nec tamen quis dixerit illam animam, 
qua totum fcolopendra corpus, cum nondum e flet divi - 
fum, occupaverat ,pof, divifd fcolopendra, utram que 
partem informare, ef tamen non effle in intermedio loco, 
atque nihilominus illius animam manere mdivifam, 
unam five totam. Etenim pars altera flylo tatfa con¬ 
torquet fifi ad locum affeblum, altera intenm nihilfin- 

tlC'it’C s 



Ad Lectorem. 

t\ente,fuofque motus alibi tranquille peragente. Sequi- 
tur ergo animam totam toti fcolopendra corpori, ejufque 
partem parti corporis divfa recondere: ideoque ipfam, 
divifone peracta, ratione effentia five fubHantia, at¬ 
que ejjentialiter divfam effe: iT antea fud extenfd ejfen- 
tid ejjentialiter divifbilem five corpus fuijje: quod pro¬ 
bandum erat. fui a igitur conflat fcolopendram indefi¬ 
nite dividi pojfe, r S quamlibet ejus partem divifam vive¬ 
re: no nex ijl imo quem quam cg ufque ridiculis figmen¬ 
tis abreptum iri, ut ad hoc pertinaciter necandum, mal¬ 
let , Entia fruflrd , if remtente ratione multiplicando, 
indefinitas animas fingere, qua fcolopendram, fimi lefi 
que BefHas obfderent: quarum in uno corpore fubordi- 
nationem if conjurationem nemofbi perfuafent. Ani¬ 
marum belluinarum divifbihtas porro comprobatur, 
quia, ut totus profitetur Peripatifnus, anima Bruto¬ 
rum funt materiales: ideoque fola anima Rationalis di¬ 
citur tota in toto, & tota mfingulis partibus: catera 
ruero anima funt expanfa fecundum extenfonem ma¬ 
teria, ut aha pars anima alu parti corporis refpondeat. 
Eodem redit, quod ajunt,brutorum animas <uifeminis 
produci,[ive ex traduce feminali, atque ex potentia ma¬ 
teria , adeo que ex terra zfi aquae duci, ut ex una be- 
fhold indefinita anima, nuelut ex equo Trojano, pro¬ 
rumpant. fuamvis , ut eorum pars longe maxima im- 
petuose contendit, non modo nulla anima, fedmlqmc- 

d 2 quam 






Ad Lectorem. 

quam illarum prafuerit. Pauci enim, quo ficulneoftm- 
clamentol jam non di [puto , cum Liceto opinantur, De- 
fharum animas, quas materiales agnofeunt, inertes 
‘-velut Jlertentes in materia , naelut in ouodam r vafe, 
contineri: unde <~vel ex cretione vel corruptione elician¬ 
tur, vel etiam divifione multiplicentur . Omnes autem 
contrariis rationibus confufi unanimi confenfu pa¬ 
lamfatentur fefe,hic ignoto Deo litantes,prorfus igno¬ 
rare Dell mnarum animarum ejfentiam, ortum, interi- 
tum, atque operationes: uti alias D) ifp ut at lombus no- 
firis de forma fubftantiali, & inanimarum pro¬ 
digos, exprofejfo probavimus. Vt hac lpforum fen- 
tentia deBefliarum anima ex clara & difancid cogni¬ 
tione neutiquam fit profccia,fed ex caco impetu intro¬ 
duci a. Probata igitur anima befti arum materi alit at e, 
fequitur, quia caufatum caufa fud dignius effe nequit. 
Brutorum animam, ex femine, fangume, carne,vel ter¬ 
ra, fve materia prognatam, effe corpus calore r S vigore 
Vitali atque animali, fve fenftivo affeclum, eo fenfu , 
quo id paulo ante defcnpfimus. Indubium autem eft,cor¬ 
pus effe (ubllantiam materialem trina dimenfone ex- 
tenlam ; quam materiam vocamus. Piae vero prin¬ 
cipium mere paffvum ef. fu a idcirco fe ipfam mo¬ 
vere nequit, ut exprcjfs verbis Arift.xn. Met. cap. 
(*. & viii. Pbyb text. 28. docet i forpora quidem con- 
fiare Morus principio non movendi agendi,. 


Ad L e c t o k e m. 

fedduntaxat patiendi. Quam fime corpoream molem 
mortuam & inertem inslar trunci, plufiquam toto coelo 
differre ab anima cognofcente, truncus fit, qui non 'vi¬ 
deat. Mens emmffive cognofcens anima non modo ipfia 
fiefie excitat , fi ad int eligendum accingit, fed etiam 
actionis illius confcia pro libitu cogitationes fuas fovet, 
yel mutat, atque tum materialia , tum fpmtualia con¬ 
cipit, affirmat , negat fic. Nec efi, quod quis phantafi 
motibus immerfus exishmet corpora forte in quandam 
yelut fipiritualit atem extenuata , illam demum mtelu¬ 
gendi capacitatem acquirere. Stemm licet fiubtihjfimo- 
rum fpirituum animalium, aut 'vitalium quintam effen¬ 
tia m quis concipiat , illa non minus definet effe cor¬ 
pus , quam quod efi craffifjimnm. Qm fubtilitas , te¬ 
nuitas/ivcAiePiouie)*, non minus,quam craffines, fit qui¬ 
dam corporis modus. Quapropter, quia nulla mutatio 
corpori accidit, mfi permotum, quo partes corporis tan¬ 
tummodo poffiunt. dividi, componi, adeo que ficus , aut 
figura corporis mutariaut corpus ejufiquepartes motu 
affici: Quid, qua fio, bis materis: diffofit Ionibus cum 
cognitione communel (ferte nihil prorfius. Confide,fi li¬ 
bet fies Cartes Medicationes ,eaque quibus Program¬ 
ma D. Regii confutavit: fi optimum horum Interpretem, 
Philofiophorum Antefignanu, Tobiam Andras, fi abun¬ 
de tibi fiatisfacium fateberis.Certefi anima, exempli gra- 
tif canis diyifibilis foret, ne ullum quidem catulorum 

d 3 fu orum 





Ad Lectorem. 

fu oram no fiet. Singulae enim particulae catuli reffon cie¬ 
rent fingulis particulis animae caninae, quae ab illis eo¬ 
dem plane modo afficerentur, quofingulae particulae fpe- 
cuh afingulis objeiti particulis. fu aevis igitur animae 
caninae particula eam tantum catuli fui particulam 
agnoficeret, qua ipfa afficeretur, fanis autem catulum 
fuum ex fingulis ejus minutiis agnofcere nequit , ifi ta¬ 
men, cum tot a ejus anima divifib ilis fit, affectae illae mi¬ 
nimae particulae anime canine nulli mdivifibili fiuam 
affectionem communicare poffunt.Et ecquis,obfieero,om¬ 
nium fienfiuam fipecies fine confiufione m punctum coire 
concipiat? imo fi punitum illud a contrariis afficeretur, 
extrema fibi permificerentur.Vnde fiequeretur, canem,fi 
altero pede m ignem,altero infrigida forte aquamfimul 
incideret, non retracturum pedis : quandoquidem pun¬ 
itum illud non mfi tepore afficeretur. Sequitur er fi ne- 
ceffanfipofitd materi alit at e animae canina, tfi prorfius 
eadem esi omnium Befharum ratio, canem ne catulum 
quidem fiuam, multo minus aliud aliquod corpus, co - 
gnoficere poffe. Cjometius de Feretra hoc argumentum 
ita profieqmttir: Pofita, inquit, materiali befharum ani - 
55 ma, dimidia fienfiatio, qua hoedus , exempli gratid, r znfa 
55 matre afficitur, ait en parti divifib ilis animae ineffet , al- 
j itera <~uero dimidia fienfiatio alteri parti. Haud ficus 
55 quam cognitiones diverfis hominibus infunt, quorum 
55 alter id novit, quod alter ignorat. Vnde fie equitur, quia y 

quod- 



Ad Lectorem. 

quodcunque difiingmt & confert , requirit eorum , qua c€ 
conferuntur,cognitionem , hoedum inter mutris fu* an - cc 
tenora 'eft pofteriora, ubi ubera fiunt, diflinguere non fC 
pojfe. Multo minus inter amicum inimicum. SNfque cc 

etiam canis,fi illius anima materialis foret , metueret 
fuflem: quandoquidem illius imago in oculi fundo ma¬ 
jor fepe non eft foramine minima acus. Vel igitur fin¬ 
gendum ejfet, canem ex eadem longe majora colligere , a 
quibus Udi pojfet: quod quia filius mentis eft , materiali 
non convenit. Vel agnofcendum eft, Beftiarum oculis 
d lumine, exempli gratia, fiye corporeis radiis immuta¬ 
tis, earum quoque cerebrum, fpiritus, nervos,muficulos, 
adeoque membra, nulla prorfus cognitione gravia, 
immutari, & converti, uti Autbor nofter,ratione duce, 
fieri demonftrat. Verum enim vero, llluftriffimus Hies 
Cartes, ratus ad claram lucem evanefcere tenebrarum 
portenta, non tantum opera perdidit in refellendis Ad - 
yerfariis,fid '-vero compendio ftudens, quemadmodum 
metaphyficis fuis Meditationibus cogitandiperfeclio- 
nes, noftrafque Mentes procul amat ena face fi grega¬ 
vit: Sic etiam hoc libello modum de lineavit,quo aSlio - 
nes corporea in corpore noftro peragantur: atque beftia, 
anima cognofcenti deftituta, illa nihilominus fila orga¬ 
norum dfpofitione operentur: qu.e Imprudentiores, veri 
fimilitudine decepti, ab anima cognofcenti provenire cre¬ 
diderunt. Vtmam inchoatum opus ad umbilicum ipfi 

de du- 





Ad Lectorem. 

deduxiffet , noftnfque conjeBuris , ut ingeniofifflmum 
hoc Opufculum in lucem ederetur, opus non fuiffet! Vt 
ruero acutiffimaperfpicacijjimi noftri Authoris cogitata 
Elnlofophis commendem,non eft quod prolixa verborum 
£ongerie moleftus obflrepam. Res ipfa loquatur. Moni¬ 
tum tamen LeBorem r velim , bos effe primas aA ut horis 
cogitationes, ad quas expoliendas multa fefe defiderarc 
non femelproteBatur. Quapropter emo quidem arbi- 
°tror, Authorem nofirum hoc Opufculo quam accuratijfi- 
me tradidijfe humani corporis funBiones omnes , qua 
anima veget at iva & fenfitiva adfcnbi folent. Nec non 
tpfum manifefte probdffe, unam quandam cerebri par- 
tem corporeorum motuum clavum effe. Eamquenonfine 
fumma probabilitate flatui v.mtk&w flve glandulam pi¬ 
nealem: tum quia unica eB,ut flufius idprofequitur Au - 
thor imprimis Lib. de paffiombus animi Part. i. 
Art. xxxi. 6c feq. Cum etiam, quod apprime mihi no¬ 
tandum naidetur, quia in cerebri meditullio, quo omnes 
nervi r efficiunt, velut ejus corculum eB recondita, 
in ipfa arteriarum venarumfpirituumque njitalium 

animalium Sy zygia fit a, uti liquet ex figura v. lv. 
lvii. Quia igitur vitaconfiBit m affluxu fangumis 
fpintuum vitalium ad cerebrum, & reliquas partes: 
d reciproco fangumis ad cor fpintuum animalium 
defluxu ex cerebro, velut jugi fonte ad cor, id reliqua 
membra: nuda alia cerebri pars huic finitam apta vide¬ 
tur . 





Ad Lectorem. 

tur. Et quia mentis imprimis intereB hac omnia peni 
tiffime percipere , nufpiam commodius , quam in hac 
glandula tanquam in primaria fede, ut aranea tn ara¬ 
nei centro, rejiderepojfie ‘-videtur, quo velat commodif- 
fimo motuum corporeorum gubernaculo catera membra 
dirigat. jpec obBat y arenulas quafdam in hac glandu¬ 
la quandoque fuijfe repertas, ^um etiam , quod diffi¬ 
teri nolo , me duobus adftantibus Studiofisin ea lapillum 
invemffe, qui plufiquam dimidium glandula occupabat: 
cujus maximam partem celeberrimo Anatomico AD.van 
Hoorn, in Admirandorum The/auro fiuo confervandam 
tradidi. Etenim illa glandula utcunque fiuo officio de¬ 
fungi potuit 3 haud fecus , quam oculus , pupilla forte 
quadam cicatrice aut cataraiid aliquatenus obduild: 
adeoque illi propterea moriendum non fuit , nifi pofl 
quam fpiritibus lapilli magnitudine neceffarius tranfi - 
tusejfet interceptus. Veruntamen non admodum re¬ 
pugnarem, fi quis forte nervos propius ad glandulam 
produceret: nervofque internos, filamentis quibufidam 
anne cieret externis. Vel mufculum aliter conciperet, 
forte uti nos pag.20. Aut potius, quemadmodum ex folo 
di verfio fitu fibrillarum, quas in quibufvis Muficulis ob- 
fervamus, haud difficulter fibi quis imaginatus fuerit . 
Si modo omnes corporei motus humani corporis, atque 
adeo cujuflibet animalis, ex ejushypothefi commode de¬ 
duci poffent, td in thefi cum aAuthore conveniret. Qe- 
p ieram 



Ad Lectorem. 

terum temeritatis mea excu fanda ratio tandem redden* 
da. Ad hanc igitur mc primum movit Dfobihffimus C D. 
Alphonfus 'APalotH , AM artis , Aula atque CMufarum 
delicum, faci a mihi copia Manufer ipti, quod ipfe Sophia 
fi udi offimus quam nitidijfime dejcnpjerat: additis 
duabus figuris d DesCartes rudi Minerva exaratis,qua 
pag.as. id 4J. referuntur , A? udor i meo deinde fu ccur- 
nt, id adOpufculum abfiolvendum,atque in lucem eden¬ 
dum impulit Aut h ontas Vin , Inclyti Generis id ex - 
quifitijfima Doctrina Nobilitate nulli fecundus, oAn- 
thonius Stuiler <~uan Sure fi Eques, Dominus de Ber¬ 
gen , quii nativa fud benevolentia Eclypum d fefe ex 
M ut horis nofin Autographo quam ac curat iffime deli¬ 
neat umin hunc finem mihi lubens conceffit. APromovit 
denique id urfii negotium Nobiliffimus \D. Claudius 
Clerfelier,Literarum AOecusid Columen , avique noflri 
Phofphorus. Vtpote qui, pofthumorum Operum fartefii 
Tutor id Curator optimus, daligenti fidelitate in lucem 
edit relicta Aut horis noflri P. M. Opera , cedro digniora* 
Quibusfianc Heroibus opellam meam per Manes (fartefii 
aliquoties flagitantibus reluctari inexpiabde <~vi dabatur 
ingratitudinis m tantos Viros id ipfum Cartefium cri¬ 
men . Quandoquidem vero ipfe hujus Libelli Tutor li¬ 
teris fluis testatum facere dignatus eflfiln , id aliis in 
Gallia fiudiofis fartefi, meos conatus, quorum copiam 
ffi feceram yn on di,fluere, eoq, nomine publici junsfien 





Ad Lectore m. 

e (fi ere: Confido meam audaciam tantorum Virorum au~ 
thoritate extortam .qua non metui innocuum V ut ih [fi¬ 
mum Libellu cumPbilofiophis communicare,yemam con- 
fecuturdjfaltem apudprobos,qwbusfolia probari gefiio. 

Florentius Schuyl. 


Celeberrimo Philofiopho 



Inclyta: UibisSilva: Ducis Senatori PaidentifEmo, amico mte- 

cerrimojcum Librum Cartefii de Corpore Humano 
% • *■ 

Figuris illuflrauim ederet. 


F atale rebus incubat contagium. 
Et vdca dies 

Arrodit cocco fingula morfu. 
Nafcimur, denafcimur. 

Ut cera mollis,dudtilifque mille 
Induimus facies. 

Inviccmque dividunt 
Alterna vita: fceptraLux Sc Orcus. 
Qux crcteia verfis 
Frontibus oppofka, 

Condictis vicibus frui 
AEquo deproperant pede. 

Sicahna Mater, 

Eademque fui 
Tilia, fciicit 
Natura: raro: 

Vt prima vitat finem 
Nuncietvita: dies. 

His quod limitibus clufum Deus 
Humano decit ufui, 

LIc chamadeona 
Dubium dicunt 
Cumfolo vultus varios apifci ; 


Vel vita fit fincera., 

Vel nigrat via mortis, 

Paucorum vivida visrrutinat 
Quid vita, quid aithere vefci, 

Quo tandem difcriminedilicnt,- 
Qunlcm te Patria' cuflos Deus, 

O flos Mercurialium 
Illibate virorum, 

Progenuit, Sophia: columen, 
yEternitatis candidatum, 

Gurgitem lapientia: 

Voraginemque. Cujus aufpicatu 
Enthea mens, 

Difcufla retro caligine, 

Miratur claram circum fulgefcereluce. 
Nec, ut ante fuit, 

Ipfa domi peregrina fu as 
Abftrufa jundti corporis myfteria 
Et machinam penetralem 
Etmille plexus pervidet intime 
S3gax. Artificemque Conditoris 
Edodta demum rite jam ftuper manum. 

I Caneb.it 


REYNERUS VOGELSANG. PaftorEcclefi.xSilvc- 
Ducenfis. Et S.S.Theologia: Profeflor, 










EPIGRAMMA 

*Ad Clarifjimum Virum 

D.FLORENTIUM SCHUYL, 

Dolorem Philofophix &: Profefforem Ordinarium, Sena¬ 
toremque SylvaDucenfem,cum celeberrimi Renati 
Cartefii <ru^wu)Ao^iccv publici juris faceret. 

M agne Schuli, columen Sophiae, qui myjlica calles 

Omnia , qua Clarius , quaque Minerva probati 
Dic age, Cartefii Manes, qua digna rependant 
Pramia pro meritis, non moritura, tuis? 

Particulis aura Dia fta te Sia Renatus, 

Mentibus at emis atria digna dedit: 

E quibus imperium teneant in Lubrica fenfis. 

Et fatagant veri luce,fruique Deo. 

Erigis hac, atque excolis hac, alio que nitore 
Induis,ingenii Dadalus arte tui. 

Corporis harmoniam noflri depingis,&una. 

Dirigis immenfifatt aflupenda Dei. 

Pondere, menfird & numero qui cunila creavit , 
Artifcemque operis te facit ejfe fui. 

Pofui ex tempore 

gerardus tielius, 

S. S- Theologia; Do&. & Verbi Divini 
Minifter inGefte& Nieulandt. 

Re- 



I 



Renatus des Cartes 

D E 

HOMINE. 


mnes homines ex anima& cor¬ 
pore funt compofiti, quemad¬ 
modum &nos: quapropter ne- 
ceffum eft, ut corpus primum 
feorfim; deinde vero feparatim 
animam quoque defcnbam; 
tandem denique oftendam, quomodo utram¬ 
que illam naturam conjungi atque uniri opor¬ 
teat, ut homines nobis fimiles conftituant. 

z. Corpus autem ftatuam duntaxat machi- 
namve quandam terreftrem effe fuppono,quam 
Deus deftinataopera noflro corpori perfimilem 
format; adeo ut non colore modo, atque figura, 
quibus membra noftra extrinfecus exornantur, 
fit confpicua; fed etiam interioribus illis parti- 

A bus, 






2 Renatus des Cartes 

bus,quibus edat, bibat atque refpiret, abunde 
fit inflruda; omnefque illas noflras a&iones 
imitetur, quae fingi poliunt a materia pro mana¬ 
re, atque a fola organorum difpohtione depen¬ 
dere. Certe quia horologia , fontes arte fa&i, 
molae, aliaeque fimiles machinae, foliushumanae 
induftriae opera, vi quadam fefe velut fua fponte 
movendi funt praedita, indubium efl, me tan¬ 
tam motuum varietatem imaginari non pofTe, 
quibus illa machina, quam a Deo fadam fuppo- 
no, agitetur: nec illam tam affabre fadam con¬ 
cipere, quin longe perfe&iora illi ineffe fufpicari 
liceat. Non eff ergo quod ofhum, nervorum, 
muf culorum, venarum, arteriarum, ftomachi, 
hepatis,cordis, cerebri, caeterarumque partium, 
ex quibus haec machina conflat, defcriptio nos 
rem oretur: quandoquidem omnes illius partes 
membris nollris ad amuflim refpondere, atque 
iifdem nominibus infigniri, pro certo habeo. 
Quas idcirco, fi forte cuiquam minus innote- 
fcant, ex quolibet Anatomico difcere licet: fal- 
tem illas, quae fua magnitudine vifui manifellae 
funt:Illas vero, quae fua exiguitate fugiunt ocu¬ 
los , ex motibus ab iifdem dependentibus haud 
obfcure demonflravero. Qui propterea hic tan¬ 
tum ordine explicandi , atque eadem opera 


de Homine. 3 

functiones, quas iis indicantur , delineandas. 

3. Cibus igitur in hujus machinas ftomacho 
concoquitur vi quorundam liquorum, qui, in 
cibi porosillabentes, ipfum feparant, agitant, & 
tandem calefaciunt: haud fecus quam vulgaris 
aqua in calcem vivam, aut aqua fortis in metal¬ 
la folet agere. Quin etiam liquores ifli, a corde 
per arterias admodum concitate deduCti, ut pofl 
conflabit, non poffunt non effe valde calidi. Imo 
cibus ipfe ut plurimum ejus cft naturas, ut vel 
fuafponte citra ullam alterius rei mixturam cor¬ 
rumpi, atque calefieri pollit j fere uti foenum re¬ 
cens , quod minus exficcatum in horreum con¬ 
ditur. Notandum infuper, motum, quem inCale- 
fcentes illas cibi particulas recipiunt,nec non agi¬ 
tationem ftomachi, &inteflinorum, quibus eas¬ 
dem continentur, atque difpofitionem tenuium 
filamentorum, ex quibus in-teflina contexuntur, 
hocprasflare, ut abfoluta concodione flatim ad 
illum dudum,quem natura craflioribus cibi par¬ 
tibus excernendis delimavit, paulatim defcen- 
dantj ac interea fubtiliores & magis agitata: infi¬ 
nitos exiguos poros circumquaq; offendant-, per 
quos fluant i n ramufculos magnas venas', qua de¬ 
ferantur 111 hepar. Quas equidem tenuiores cibi 
particulas folapororumparvitas a craflioribus fe- 

A 2, grc- 



4 Renatus des Cartes 

gregaverat: plane quemadmodum, cum farina 
incernitur, purior tenuiorque ejus pars per fae¬ 
cum excutitur, relidis furfuribus; folaque po- 
rorum facci, per quos flores effluunt, exiguitas 
impedit,quo minus furfures fublequantur. Quia 
vero tenuiores illa: cibi particula: inaequales funt, 
atque etiam imperfede mixta:, liquorem com¬ 
ponunt , qui prorfus turbidus & albicans per¬ 
maneret, nihftatim permifeereturfanguini con¬ 
tento in ramis vena: porta:. Hxc vexo illuni ex 
inteftmis mhepar, adeoque in plurimos ramos 
vena:, quam cavam vocant, deducit: Qua: porro 
eundem m cor, tanquam in unicum vas trans¬ 
fert. Quin etiam hic notandum eam elfc poro- 
rum hepatis conftitutionem, ut, quotielcunoue 
ille liquor ipfum intrat, ibi comminuatur, elabo- 
retur, colorem iormamque languinis adipilca- 
tur. Quemadmodum atrarum uvarum fuccus, 
licet albicans, in rubellum tamen vinum conver¬ 


titur, cum vindemiarum tempore fcapisfuisper¬ 
mixtus, vah ad fermentandum committitur.Ca:- 
terum languini ita in venis contento unicus tan¬ 
tum manifeftus exitus eft, quo egrediatur, ille 
nempe perquemm dextrum cordis ventriculum 
fc recipiat. Scire quoque operte pretium eft, in 
pons parenchymatis cordis contineri imicm 

quen- 


de Homine. 5 

quendam line lumine ( de quo alibi) quo idud 
tam calidum, fervidumque redditur,utfimulac 
fanguis alterutrum ejus ventriculum intrat, illicd 
intumefcat, & dilatetur. Liti experiri liceat, (i cu- 
quivis animalis Linguis, aut lac in vas valde cali¬ 
dum guttatim didillet: Prteterea ignis, quem de- 
feribo, m corde machina: contentus, nulli alii rei 
fubfervit,quamdilatando, calefaciendo, & at¬ 
tenuando (anguini,qui identidempervenam ca¬ 
vam in dextrum cordis ventriculum guttatim c |c- 
cidit. Unde in pulmonem exhalat, &pervenam 
pulmonariam, quam Anatomici arteriam veno- 
lam vocant, 111 alteram ejus concavitatem, inde- 
queper totum corpus didribuitur. 

4. Pulmonis vero parenchyma tam rarum ell vig. I. 
& molle,atque ab acre beneficio inlpirationis re¬ 
frigeratum, ut, (miiil ac vapores (anguinis e dex¬ 
tro cordis ventriculo egredientes pulmonem in- 

O 1 


trant,per arteriam, qua; Anatomicis Vena arte¬ 
riola vocatur, ibi condenfentur, iterumque ili 
languinem convertantur, «Sepolfea inde in (ini- 
ftrum cordis ventriculum guttatim decidant. 
Quemh intrarent nondum conde nfiti, nutrien¬ 
do igni inibi latenti non firfficerent. Unde con- 

O 


ifat refpirationem, qua; huic machina: tantum 
utilis edadcondenfandosillos vapores, non mi- 

A 3 nus 








































deHqmine. 7 

nus neceflariam efle confervando illi igni, qui 
nobis ad vitx noftra: fuftentationem ineft,&: fine 
quo faltem nos,qui membris confummatis con¬ 
flamus, fubfifterenonpoffumus. Nam infanti¬ 
bus, qui, quamdiuin utero matris delitefcunt, 
recentem aera refpirando nequeunt attrahere, 
duplex dudtus eft, quo huic defedui fiibvenia- 
tur. Alter nimimm, per quem fanguis vena: ca¬ 
va: in venam, quam arteriam vocant, illabitur. 

Alter vero per quem vapores arteriae, quam ve¬ 
nam appellant, in arteriam magnam exhalant. 

5 * autem ad illa animalia, quae pulmo- f ig. 1i. 

ne prorfus carent,unum tantum in corde ventri- &n L 
culum habent, vel fi pluribus gaudeant,continui 
funt. 

6 . Pullus arteriarum dependet ab undecim i V. 
pelliculis,qua: valvulam minftar claudunt reclu- & V ‘ 
duntque introitus quatuorvaforum binis cordis 
ventriculis refpondentium. Etenim pulfuumho- 
rum uno cefTantc, fimul atque- alius proflo eft, 
valvula duarum arteriarum orificiis affixa: quam 
exadtiffime claufa: deprehenduntur: illevero qug 
m introitu duarum venarum, aperta:.Ut fieri ne¬ 
queat, quin dua: fanguinis guttae ex duabus illis 
venis-confeftim elabantur: Altera videlicet in 
dextrum: Altera in fmiftrum cordis ventriculum. 

Ha: 































































D E H O M I N E. 9 

Has autem deinceps (anguinis guttae illico rare- 
fabtas in ipatium longe majus, quam ante occu¬ 
paverant, extenduntur: adeoque premunt clau- 
duntque valvulas in duarum venarum introitu 
conftitutas, eaque ratione fimul impediunt,nc 
u b eriori (anguinis copia cor obruatur: propel¬ 
lunt vero rccluduntque duarum arteriarum val¬ 
vulas, in quas prompte & vi quadam ex corde 
irrumpant. Unde fit, ut cor omnefque totius 
corporis arterias fimul intumefeant. Sed rarefa¬ 
citis hic (anguis iterum e vefligio condenfatur, 
aut alias partes penetrat: facitqueadeo ut cor & 
arteria: detume(cant,& valvulas in duarum arte¬ 
riarum orificiis fitae claudantur , alia: vero in 
duarum venarum introitu rurfus aperiantur, at¬ 
que tranfitum prarbeant binis (anguinis guttis, 
quibus cor & arterias, haud fecus quam proce¬ 
dentibus,denuo diftendantur. 

Fig.I, A. Vena cava. B. Arteria, dici a Vena arteriofa. C. Vena, nomi¬ 
nata arteria venofa. D. Aorta. E. Larynx. F. Pulmo. G. Gula. 
i, i. 3,4,5, 6. 7. S. 9. 10. 11. funt totidem cordis valvuU. 

7. Causa pulfus arteriarum cognita,non eft F/g.i. 
intellectu difficile,non tam illum fanguinem,qui & 1 v ' 
in illius machinas venis continetur, quique re¬ 
cens ab hepate transfunditur, quam lilum, qui 

b arte- 



io Renatus des Cautes 

arteriis inefl,quique jam incorde fuo perfe£tus 
efl, aliis ejus partibus agglutinari, atque infervi- 
re, ut reftauretur quicquid continuus earum mo¬ 
tus varixque aliorum, qua^ circumflant, corpo¬ 
rum abliones expellunt. Sanguis enim in venis 



contentus ab earum extremitatibus ad cor fen- 
fim refluit juxta difpofi-tionem valvularumqua- 
rundam,. quas Anatomici variis in loois infixas 
venis obfervarunt, ut manifelle fatis conflet 
idemnobis accidere. E contravero-faneuis arte- 
rias occupans vi quadam atqueplunbus pulfibus 
a corde ad earum extremitates propellitur,ut om¬ 
nibus ejus membris facile jungatur, & uniatur, 
adeoque in iifdem fiflatur, eaque proinde nu¬ 
triat^ 



D E H O M I N-TEU II 

triatj quin etiam augeat, fi machina humanum 
corpus ad hoc difpofitum referat, 

8 . Nam fimul ac arteria intumefcunt, par¬ 
ticula fanguinis, qua iis infunt, quaquavorfum 
dilperguntur ad filamentorum quorundam ra¬ 
dices, qux ex extremitatibus ramulculorum ar¬ 
teriarum egredientes componunt offa, carnem, 
cutem, nervos, cerebrum, reliquaque membra 
folida fecundum diverfos modos, quibus con¬ 
junguntur, atque intertexuntuivadeoque vi qua¬ 
dam pollent nutrienda illa membra aliquantu¬ 
lum diftendendi, fefeque in illorum fpatia in¬ 
tromittendi. Simulae vero arteria poftea detu- 
mefcuntjfingul^ fanguinis particula (panis, qua 
occuparunt, inferta fubfiif unt. Quam folam ob 
caufam, uti explicatum alibi, junguntur & u- 
niunturiis, quibus funt contigua.Si itaque ma¬ 
china noftra corpus forte cujufdam infantis re- 
prafentet, mollis illius materia pori tam facile 
dilatari poterunt, ut (anguinis particula, adfo- 
lidorum membrorum compofitionem iis inexi- 
ftentes, plerumque paulo majores fint illis, qua¬ 
rum loca occupabunt. Imo dua, trefve (imul 
fuccedant in locum unius: qua accretionis cau- 
(a fuerit. Sed interim materia illorum membro¬ 
rum labentibus annis paulatim indurelcet, ut 



14 Renatus des Cautes 

ejus pori tantundem dilatari nequeant, ideo que 
crefcendi finem faciens adulti hominis corpus 
referet.Caterum non nifi pauca: admodum (an¬ 
guinis partes identidem (olidis membris, eo, 
quo dictum eft, modo uniuntur. Pleraque in 
venas redeunt per varias arteriarum venarum¬ 
que anaftomofes. Ex venis quoque forte fan- 
guinis quadam portiuncula ad membrorum 
quorundam nutritionem divertitur. Sed dein¬ 
de pars longe major in cor, poftea vero illinc 
rurlum in arterias revertitur.Ut motus (anguinis 
in corpore ml aliud (it, quamperpetua quadam 
circulatio. Quin etiam nonnulla fanguinis par¬ 
ticula ®nem ingrediuntur, quadam & fellis 
veficulam. Etrurfus tam ex liene, atque exvefi- 
cula fellis, quam immediate ex arteriis quadam 
in (tomachum & inteftina refluunt, qua ibi aqua 
fortis offleio ad juvandam ciborum concodtio- 
nemfunguntur. Quia vero ex corde per arterias 
iftucvelut momento deducuntur, nonpoifunt 
non efle valde calida. Quo flt, ut earum vapores 
facile per cafophagum in os queant afeendere,. 
atque iftic falivam componere. Quadam etiam 
(anguinis portio renes perfluens in urinam con¬ 
vertitur: quadam in (udores, aliaque excremen¬ 
ta per totam cutem emanantia. Et in omnibus 

litis. 



de Homine. 13 

iftis locis tantummodo aut fitus, aut figura, aut 
pororum,per quos tranfeunt,parvitas, caufaeft, 
quod quibufdam traniitus concedatur , aliis 
procludatur, atque prohibeatur, ne pars reliqua 
{anguinis fimul effluat. Quemadmodum diver- 
fimode perforatis cribris diverfi generis grana 
fecerm iolent. 

5 y. Sed quod hoc loco comprimis obfervan- 
dum,magis vivido & vehementius ado (angui¬ 
nis particulo in cerebri concavitates (ive ventri¬ 
culos afcendunt. Quia nimirum arteri^, per quas 
eo deferuntur, in rediori linea funt fito, quam 
cotero, quo excorde promanantjatque, ut ma- 
nifeftum, omnia corpora, quo moventur,quan- 
tum poliunt motum fuum fecundum lineam re¬ 
dam continuare conantur. Exempli gratia: 

Ecce Cor a,& cogita cum (anguis viprorum- F, £- 
pitex apertura b, nullas effle ejus partes, quo non 
connitanturad c,ubi nimirum (unt cerebri ven¬ 
triculi : fed quoniam via anguftior effquam ut 
omnes ed deferri pofflint, folo validiores fe ed 
conferunt, debilioribus a fortioribus impedi¬ 
tis. 

10. Pertranlennam quoque notare licet, nul¬ 
las fanguinis particulas, iis exceptis, quo cere¬ 
brum ingrediuntur, effle vel fortiores, veLvivi- 
B 3 diores. 



H 


Renatus des Cartes 

diores iis , quas in vafa 
generationidicata defe- 
runtur. Nam , exempli 
gratia, illas quibus fuffi- 
ciens vis eft pervenien¬ 
di ad D,fed ulterior tran- 
fitus ad c propter angu- 
ftiam loci negatur, re¬ 
vertuntur potius ad e, 
quam ad f, aut g. Quan¬ 
doquidem via rebtior 
eo ducit. Et confequen- 
ter , polTem for tallis o- 
ftendere, quomodo ex 
illo humore, qui circa e 
congregatur, alia ma¬ 
china huieprorfus hmi- 
lis formari polfit. Sed 
non lubet jam prolixius 
exlpatiari. Illa vero fan- 
guinisportio,quas ad ce¬ 
rebrum ufque aflurgit, 
non tantum nutritioni 
& conlervationi fub- 
ftantias cerebri opitula¬ 
tur: fed imprimis quo- 
que 







de Homine. 15 

que valde fubtilem auram, vel potius flammam 
admodum agilem puramque,quam fpiritus ani- 
males vocamus, ibidem generat. Notandum ve¬ 
ro arterias, per quas illa fanguinis portio ex cor¬ 
de ad cerebrum deducitur, poftquamin infini¬ 
tos ramufculos fuerint divifie & compofuerint 
admiranda illa reticula,quibus velut tapetis ven¬ 
triculorum cerebri pavimentum inftratum eft, 
congregari circum glandulam quandam praeter 
propter in cerebri meditullio, juxta introitum 
ventriculorum, five concavitatum ejus 5 ibique 
infinitis fere poris conftare. Ex quibus, negata 
propter pororum anguftiam craflionbus fangui¬ 
nis partibus tranfitu, fubtiliores duntaxat, qui¬ 
bus diftenduntur , in glandulam profluunt. 
Sciendum etiam fias arterias ibi non delinere,, 
fed invicem fibi magis j undas reda afcendere 
ad amplum illud vas, quod mftar Euripi totam 
cerebri fuperficiem irrigat. Oblervandum por¬ 
ro cralfiores fanguinis particulas non parum 
motus amittere, dum per anfradus tenuium ho¬ 
rum reticulorum 1 udando tranfeunt. Etenim vi 
pollent fubtiliores fibi permixtas propellendi, 
adeoque motus fui partem in iftas transferendi. 
Hx vero impetum fuum perdere nequaquam 
poliunt, qui potius augetur motu, quem craflio- 

re& 



l6 


Renatus des Cartes 
res in ipfas transferunt. Quandoquidem nulla 
alia adfunt corpora, in quae motum fuumtam fa¬ 
cile transferre poffent.llnde non difficulter con¬ 
ceperis, craffiores illas fanguinispartes,cum reda 
feruntur in exteriorem cerebri iuperficiem, ut 
nutritioni fubffantiae illius mlerviant,in caufa el- 
fe, quod fabriliores magis agitatae defledantur, 
omnefque glandulam illam intrent: quam ju¬ 
vat imaginari velut fcaturiginem iumme abun- 
dantem, ex quam cerebri concavitates quaqua- 
vorlum promptiifime proliliant. Atque ita ime 
ulla praeparatione, aut mutatione, quam qua fe- 
paratae mnt a crailioribus <Se etiamnum agitan¬ 
tur, vehementi illa celeritate, quam cordis fer¬ 
vor illis impreflit, amittant formam fanguinis & 
fpirituum animalium nomine veniant. Simul ac 
igitur hi fpintus cerebri ventriculos intrant, in¬ 
de digrediuntur inporos fubffantiae, ex pons ve¬ 
ro m nervos j ubi, quatenus ingrediuntur, vel 
etiam iolummodo conantur ingredi, magis, aut 
minus in hos quam alios, vim habent figuram 
mufculorum, quibus illi nervi funt inferti, im¬ 
mutandi : atque hoc pado eunda membra mo¬ 
vendi. Uti comprobant rupes fontefque, orna¬ 
menta hortorum Regum noftrorum, m quibus 
aqua folo illo impetu 3 quo ex fcaturigine fua 

erum- 



r> £ H O M I N E. 17 

erumpit,varias machinas commovet: imo etiam 
inftrumentis muiicis modulatui*; vel denique 
juxta diverfam tubulorum, per quos aqua dedu¬ 
citur, varietatem, voces quafHam edit. Et pro¬ 
fecto machina: , quam delineandam fufeepi, 
nervi quam optime comparari pollent horum 
fontium tubulis: ejus vero mufculi <$c tendines 
aliis motui infervientibus organis, & inftrumen-. 
tis : Iphitus vero animales aqua:, quas ea movet 
concitatque. Quorum videlicet cor rit origo: 
concavitates vero cerebri, caftellum, hve aqua¬ 
rum receptacula. Porro relpiratio, aliasque hu- 
julmodi ordinarias &c naturales achiones a Ipiri- 
tibus dependentes, fimiles luntmotibus horolo¬ 
gii, aut mola:, quorum motus jugi aquae defluxu 
continuantur. Objedta externa , quae fola lua 
prasfentia in fenfuum organa agunt, atque ita 
machinam determinant, ut, quemadmodum 
cerebri ejus partes lunt dilpohtas, diverlimode 
moveatur, redte comparantur peregrinis horum 
fontium rupiumvefpeCtatoribusj qui forte iftuc 
ingrelli,nihil tale cogitantes, caulas lunt eorum 
motuum,qui prasfentibus iplis excitantur: Et¬ 
enim ed tendere nequeunt, quin quandam pavi¬ 
menti quadram pede premant, ficdifpolitam,ut 
fi exempli gratia, propius accedant ad Dianam, 
C quas 



i8 Renatus des Cautes 

quas forte fe lavat, efficiant,ut ipfa iefe intra arun¬ 
dines recondat. Si vero ulterius pergant , eam- 
que perfequantur, prodeat forte Neptunus fuo 
tridenti illis minitans} vel fi aliorfum recedant, 
monftrum quoddam marinum profiliens a- 
quam ipfis in faciem erudiet: Vel pro Artificum 
induftria quid fimile. Si vero anima rationalis 
huic machinas infit, praecipuam fuam fedem ha- 
bebitin cerebro, ibique fungetur officio ejus,cui 
commiffaell fontium cura: quemque adeo rece¬ 
ptaculis,in quae tubi omnes iftiufmodi machina¬ 
rum conveniunt,adeffe oportet,ut eorum motus 
pro libitu excitet, impediat, aut quolibet modo 
mutet. Verumuthaec tandem omnia tibidiftin- 
dtius demonftrem,a nervorum & muiculorunx 
ftrudtura exordiar, oftenfurus qua ratione ex eo 
duntaxat,quodfpiritus, qui cerebroinfunt, ner- 
vumquendam ingredi conentur, vim habeant 
membrum aliquod illico movendi. Pofteavero,. 
refpirationeahifqueejufmodi fimplicibus & or¬ 
dinariis motibus explicatis, demonftrabo quo¬ 
modo ab externis objectis organa fenffium affi¬ 
ciantur. Denique fpeciatim explicabo quicquid 
m concavitatibus ponlque cerebri, quo fpiritus 
animales tendunt, peragitur, & quamam nnt no- 
Jfraefundtiones, quas illa machina illorum ope 

imi- 


de Homine. 19 

imitari po teli. Etenimfiacerebro inciperem, at¬ 
que ordine duntaxat fequerer fpirituum curium, 
uti antea fanguinis fluxum venabar, cetera mi¬ 
nus clare perciperentur. Ecce itaque exempli 
gratia, hunc nervum a. cujus exterior membra- ty. VI. 

Eid. 6 ■ 

“ A 



na, five tunica tubo latis amplo flmilis eft, luo- 
que ambitupluresalios tubulos b.c.k^L fkc.com- 
pleditur, qui interiore & tenuiori tunica con-*^. viL 
ihmt,qua: amba; tunicte funt continua duabus 

C 2, IK,L, 


















io Renatus des Cartes 

k. l. quibus cerebrum m. n. o. involvitur. Notan¬ 
dum itidem lingulis hifce tubulis quandam vel- 



ut medullam inelTe, qua: plurimis tenuiflimis fi¬ 
lamentis ex fubftantia cerebri n. prodeuntibus 
condat, quorum extremitates termmantur^alte- 


ra 



D E H O M I N E. II 

ra quidem parte in ejus fuperficie interiori, quae 
cerebri ventriculos refpicit: altera vero parte de¬ 
finit in tunicas & carnem , in quibus tubulus, 
qui filamenta illa continet, finitur. Verum quia 
jb^c medulla membrorum motum non caufatur, 
abunde mihi fuffecerithoc loco fignificaffe,me¬ 
dullam iftam tubulos, quibus comprehenditur, 
fic non implere,.quin fpiritibus annualibus f'pa¬ 
tii fatis relinquatur, per quod ex cerebro facilli¬ 
me defluant mmufculos,ad quos ilf i tubuli, qui 
totidem nervi funt cenfendi, tendunt. Porro no¬ 
tandum, quomodo nervulus b.f. ingrediatur 
mufculum d. quem unum efle eorum, qui ocu¬ 
lum movent, fuppono. Et quomodo, poftquam 
eo devenerit, dividatur in plurim.os ramufculos 
obvolutos tunica flaccida, qua pro ratione co¬ 
pia fpidtuum animalium eo ingrediendum, vel 
inde egrediendum diftendi, five dilatari & con¬ 
trahi poflit: Quorum etiam fibra fic difpofita 
funt, ut fpiritibus introeuntibus, mufculus in- 
tumefcat,atque contrahatur,, adeoque oculum 
fibiannexum ad fe trahat: e contra vero fpiriti¬ 
bus egrediendbus mufculus detumefcat , laxe¬ 
tur ,& extendatur. Tenendum infuper efl pr-a- 
ter tubum b f. alium dari nempe e f. per quem 
fpirims animales deferantur in mufculum d, & 
C 3 alte- 




& 


it Renatus des Cartes 

alterum,nimirum d g. per quem inde egredi pofc 
fint. Atque eodem modo mufculum e. cujus 
fundtio ht oculum m adverfam partem movere, 
fpiritus animales a cerebro per tubum c. g & a 
mufculo D.per g. recipere-, eolque retromitti in 
mufculum d. per e f. Obfervandum illud etiam 
eft,quamvis null^fevidens meatus appareat,per 
quem fpiritus iri duobus mufculis de. contenti 
inde elabantur,nili per quem ex alteroin alterum 
refluant-, quia tamen eorum particulae, agitatione 
fua magis magifque attenuantur, quidam per 
mufculorum membranulas, atque parenchyma 
continuo dilabuntur. Verum identidem quo¬ 
que deperditorum locum fupplent alii per duos 
tubulos b. f &c c.gco defluentes. Animadverten¬ 
dum denique, dari pelliculam quandam h.f.i. 
quae feparet duos tubulos bf.&e f. quae duas ha¬ 
beat plicas, five valvulas H.i.ficdifpofitas, ut fpi¬ 
ritus animales, qui defcendere conantur a B.ver- 
fus h. fimajorem habeant impetum, quam illi, 
qui afcendere nituntur ab e verfus i. [deprimant 
&: aperiant hanc valvulam hve pelliculam: adeo- 
que occafionem praebeant illis , qui contenti 
funt in mufculo e fecum pro mptiflime proruen¬ 
di ad d. Sed cum fpiritus illi,qui abE.verfus i.a- 
fcendere nituntur,validiores funt, aut fi folum- 

modo 







de Homine. 13 

modo flnt asque validi, quam illi alii, pelliculam 
five valvulam HFi,attollunt, clauduntque: at quo 
ita fe mucuo impediunt, quominus exeant ex 
mufculo e : cum alias fi utrimque latis virium 
non habeant, ut per illam tranleaht, naturaliter 
apertamaneat: & denique li aliquando Ipiritus,, 
contenti in mufculo d. inde elabi fatagunt per 
d fe. aut dfb. valvula h diftendipoteft,atque il¬ 
lis procludere viam. Pari ratione inter duos tu¬ 
bulos c g & d g quodam repetitur valvula pro¬ 
cedenti fimilis, quo occludi poteft a Ipiritibus 
venientibus a tubulo d g: & aperitur ab iis, qui 
promanantac g. Quibus explicatis facile perce¬ 
ptu eft, fi Ipiritus animales cerebro inexiffentes 
non tendant, aut fere non canentur fluere per tu¬ 
bulos b f. & c G.duas illas valvulas f & g manere 
femiapertas live hiantes : quin etiam duosmu- 
fculos d e flaccidos omnique acStione deftitutos; 
forej quandoquidem Ipiritus animales iniis con¬ 
tenti ex altero in alterum libere influunt, exorll 
ab e. per f ad d.& reciproce a d per Gad e. Si vero 
Ipiritus, qui in cerebro funt contenti, impetu 
quodam connitantur ingredi duos tubos b f Sc 
c g. atque ifte impetus utrimque fit oqualis, oc¬ 
cludunt e veftigio ambos meatus g f. inflantque 
duos mufculos d e. quantum id fleri potelb Un- 



24 Renatus des Cartes 

de fit, ut fiftatur oculus, atque prorfus immotus 
maneat, eodemquefitu, quem primum obtine¬ 
bat. Deinde fi fpiritus ex cerebro prolabentes 
majori impetu fluere nitantur per b f. quam per 
c g, occludunt pelliculam, five valvulam g. re¬ 
cludunt F',& celerius quidem tardiufve,quatenus 
ea valvula manis aut minus aperta efl:: ut mu- 
(culus d. unde hi fpiritus egredi nequeunt, con¬ 
trahatur: e vero extendatur ; & proinde oculus 
vertatur verfus D.Sicuti e contra, fi fpiritus ex ce¬ 
rebro majori impetu nitantur profluere per c g. 
quam per b f, claudant pelliculam f & aperiant 
g •, ut fpiritus mufculi d ftatim redeant inmufcu- 
lum e, fit que adeo, ut hic contrahatur, oculum¬ 
que ad fe trahat. Mamfeftum enim efl; hos fpiri¬ 
tus , ventulo aut fubtilifhmas flammat fimilli- 
mos,non poffe non ex altero mufculo in alterum 
concitatiflmie proruere, fimulatque illis exitus 
conceditur. Quam ad rem non efl, quod ullam 
aliam vim, qua eo deferantur, fingamus, praster 
(olum videlicet conatum ad motum fuum juxta 
naturas leges continuandum. Neminem quo¬ 
que latet, quanquam fpiritus hi valde mobiles 
fubtiles fmt, non obftare tamen, quo minus vim 
habeant inflandi,diftendendi atque hac ratione 
indurandi mufculos, quibusinclufi funt. Quem- 

ad- 




D E H O M I N E. 

admodum aer coriacea atolipila contentus tu¬ 
midiorem illam durioremque efficit,& pelles, in 
quibus latitat, diftendere lolct. Eli igitur cogni¬ 
tu perfacile, quicquidde nervo a & duobus aliis 
mufculis d e. habtenus explicatum eft, casteris 
omnibus nervis, & mufculis quadrare. Neque 
intelledfu difficilius eft, quo padto machina, de 
qua nobis fermo, (olo fpirituum animalium ex 
cerebro in nervos profluentium impetu tam di- 
verfimodcyatque corporanoftra,moveacur.Ima- 
ginari enim cuilibet promptum eft, unicuique 
motui ejulque contraria: determinationi duos 
tubos tales operam navare, quales lunt bfd&c 
c e : atque du os iniuper alios, quales dg&ef: 

& valvulas itidem duas,qua-* 
les fuere hfi. Modos ve¬ 
ro quod attinet, quibus hi 
tubuli mufculis inleruntar, 
etiamfi millies varient, indi¬ 
care tamen non erit difficile, 
quamam fint illorum diffe¬ 
rentia:, fi, quod ex anatomia 
addilci poteft, figuram ufum- 
quecujufvis mulculi quis in- 
telligat. Etenim cui peripe- 
^um eft, palpebras, exempli 
- - D gra- 


A 






2,6 Renatus des Cartes 

gratia, moveri mufculis, quorum alter, nempe T r 
vlg, IX. nulli alii rei mfervit, quam aperienda fupenori:. 

alter vero , videlicet v y 
infervit urriq; alterna¬ 
rim aperienda & clau¬ 
denda is facili negotio 
concipiet ipfos recipe¬ 
re fpiritus per duos tu¬ 
bulos tales, quales funt 
e v &c qj : Et horum al¬ 
terum p v tendere ad 
duos illos mufculos, alterum vero qj tantum ad 
illorum unum: & denique fibras g eodem fe¬ 

re modo mufculo v. infertas , tamen propter 
diveriam fibrarum difpohtionem duo plane 
contraria efteda fortiri. Quod & ad alios motus 
intelligendos fufficit. Imo quia fpiritus anima¬ 
les in omnibus membris motus quofdam edere 
poffunt, manifeffum eff,ibi etiam nervos quoh 
dam terminari, funt enim plurimi profedo,ubi 
Anatomici nullos vifibiles, animadvertunt: Uti 
in pupilla, corde, hepate,, felle, liene alnfque fi- 
miiibus. 

Ijg. X, ii. Ut vero diffinditis quomodo ture machi¬ 

na refpiret, intelligamus, animadvertendum eff, 
mufculum Defle ex eorum numero, quipedus 

attoL 














2.8 Renatus des Cartes 

anragomiram dic mufculumE: & fpiritus ani- 
males,qui occupant cerebri concavitatem m, ef¬ 
fluentes per exiguum canalem n , qui, fecundum 
natura: requifltum dilpolitus , femper apertus 
manet, ftatim deferri in tubum b f, deprimendo 
valvulam f; quo fpiritus contenti in mufculo e, 
inde progredientes flatu fuo diftendant mufeu- 
Inm d. Porro quoque fciendum,mufculum d, 
prout uberius mflatur,magis magifque compri¬ 
mi a pelliculis ipfam ambientibus, ita difpofitis, 
ut antequam omnes fpiritus mufculi e ingrelli 
fuerint mufculumD, lpforum curfum fufflami- 
nent, ut veluti regurgitentur per tubulum b, f: 
adeoque illi, qui flunt in canali mn, inde defle¬ 
ctantur^ quo mediante in tubum c G,quem tunc 
aperiunt,lefe conferentes,inflantmufculum e,6c 
evacuantmularium d. Quod quidem agere illi 
perleverant, quamdiu durat impetus, quo fpiri¬ 
tus, contenti m mufculo d, a pelliculis ipfum 
arnoientibus prelfl, inde egredi nituntur. Cum 
vero impetus ille non amplius tant£ eftefficaciax 
fpiritus lua iponte curium fnurn repetunt per tu¬ 
bulum b. Quamobrem hi duo mufculi vicibus 
alternis intumefeere atque detumefeere nun¬ 
quam delinunt. Idem efto judicium de ca: teris 
eidem- cAeccui defervientibus mufculis. Unde. 


con- 








de Homine. 2,9 

conflat omnes ita efle difpohtos,ut, cum illisui 
fimiles funt mufculo d, inflantur,. fpatium, quo 
pulmones continentur,extendatur, ac proinde 
in iplos aer fubintret; plane quemadmodum aer 
dedudtis lateribus in follem illabitur.Si vero ho¬ 
rum mufculorum antagomfla: intumelcant,lpa- 
tium illud coardlatur, atque idcirco aer expelli¬ 
tur. 

ii. Quo porro conllet,quomodohascmachi- f \g. 
na cibum in oris fundo contentum deglutiat, 
exiflimandum, mufculum d efle quendam eo¬ 
rum, qui lingua radicem attollunt, & alperas ar¬ 
terias orificium apertum detinent,quo aer,quem 
relpirat,ingrediatur, atque mufculum e illius efle 
antagonillani} quippe occludendo huic meatui 
delimatum. Qui deinceps & eadem opera ocfo- 
phagi orificium aperit j nimirum ut cibus ore 
contentus in flomachum defcendat, &: vero api¬ 
ce linguas allevato illucipfum propellat. Sed Sc 
Ipiritus animales, ex concavitate cerebri m fluen¬ 
tes per porum live canaliculum nt, qui naturali¬ 
ter iemper apertus eft,omnes refla deferri in tu¬ 
bum b f, quo mufculus d mtumefcat,Sc denique 
femperlic turgeat,cum in oris fundo nullus ci¬ 
bus , qui premat ipfum, reperitur: verum & ita. 
fit difpolims, ut fiiilul atque cibus quilpiam. 

D 5. adell,, 









de Homine. 31 

co refundat, efficiatque,ut illi, qui proveniunt 
per canalem N,.mufculum e, per tubulum c g in¬ 
grediantur, quo & illi tendunt qui mufculo d 
continentur: atque hoc paUo gula aperitur & ci¬ 
bus inftomachumdefcendit. Paulo autem pofl 
fpiritus canalis n curium fuum, ut antea,, per b f 
dirigunt. Hinc vero, juftautique fimilitudine 
intelligi poteft,quo modo ha;c machina iternu- 
tet,ofcitet ,tuihat,. variofque alios excrementis 
excernendis neceifarios motus exerceat. 

13. Praeterea ut percipiamus x quomodo ah 
externis objedtis, fenfuum organa afficientibus, 
incitetur, omniaque Tua membra mille modis 
moveat, cogitandum,exigua filamenta, ( qua; 
modo dixi ex intimis.ipilus cerebri penetralibus 
provenire, atque componere illorumnervorum 
medullam) omnibus illius partibus inefle, qua; 
cujuflibet fenfus organo inlerviunt: atque hxc 
quidem filamenta ab horum feniuum objectis 
facillime moveri poife. Cum vero paululum 
moventur, ipfa eveftigio trahere cerebri partes, 
ex quibus originem fortiuntur: eademque ope¬ 
ra recludere meatus quorundam pororum in in¬ 
teriori cerebri fupemcie exiftentium. Unde ipi- 
ritus animales ftatim curium fuum exorii,atque 
per eofdemmnervos & mufculos delati excitant 

motus. 


3 -2 , Renatus des Cantes 

motus, iis omnino fimiles, quibus nos quoque 
fenfibus noftris eodem modo afFedtis, naturali- 
I. ter concitamur. LIt exempli gratia , .fi ignis a 
propius adiit pedi b, particulae hujus ignis, uti 
condat, celerrime mota, vi pollent iecum mo- 
irtem cutis illius pedis,quem attingunt: 
e trahentes funiculum c c, quem illi vi¬ 
detis annexum,eodem momento aperiunt mea¬ 
tum pon d e, ad quem hic funiculus terminatur. 
Quemadmodum h funis extremitatem trahas, 
campana, cui altera ejus extremitas coharet,co¬ 
ci em momento Ionum edit. Orificio igitur po- 
ri, live exigui ductus d hoc modo aperto,ipiritus 
animales concavitatis e in eundem defluunt, 6c 
per eum deferuntur partim inmufculos, quibus 
pedem ab igne retrahat: partim etiam m eos, 
quibus oculos & caput, ut eo refpiciat, obvertat, 
corpuiquc ad fui ipfius defenfionem inflectat. 
Verum Ipiritus animales ita excitati per hunc du¬ 
ctum d e, non tantum in hos mufculos deferri 
poliunt, ledinfuper inplures alios. Antequam 
vero ex profeflo me tradam exactiori explicatio¬ 
ni, qua manifeftum fiat, quomodo ipiritus ani¬ 
males curium iuum per poros cerebriperfequan- 
tur, & quomodo hi pon imtdiipofiti, primum 
diitinctim omnes ienius, quatenus huicmachi- 


vendip< 

adeoqu 


nx 






























34 Renatus des Cautes 

nx infunt, ob oculos ponam , & quomodo cum 
noftris conveniant, explicatum dabo. Imprimis 
igitur obfervandum, innumerum elfc numerum 
wig.vi.& exiguorum filamentorum fimiliumcc, qua: 
XIII. omnia ab interiori cerebri 
fiiperficie originem fuam 
fortita , inde ab invicem 
difcriminantur, atque per 
totum corpus diffundun¬ 
tur , ut inferviant organis 
taCtus. Quamvis enim ut 
plurimum ipfa ab externis 
obje&is immediate non 
tangantur, fed tantum per 
membranulas, quibus am¬ 
biuntur ; eas tamen ipfas 
membranulas effe fenfuum 
organa non videtur verih- 
milius, quam fi quis corpus chirothecis contre¬ 
ctans, eas fenfuum effe organa exiftimet. Obfer- 
vandum autem,licet filamenta,de quibus fermo, 
fint admodum tenuia, nihilominus a cerebro 
ufque ad cattera remotioramembra tuto deferri: 
quandoquidem nihil illis occurrit, quo aut 
rumpantur, aut illorum aCtio preffura quadam 
intercipiatur \ utcunque interea infinitis modis 

mem- 



<■> 








de Homine. 35 

membra iftafle&antur: Iifdem enim tubulis in- 
clufa funt, per quos fpiritus animales in mufeu- 
los deducuntur. Qui tubulos illos paululum 
femper inflantes hoc agunt,ne filamenta ibidem 
nimis comprimantur: & fimul ut polfint a cere¬ 
bro,unde originem ducunt, adloca,ubi finiun¬ 
tur, extendi. Poftquam igitur Deus animam ra¬ 
tionis compotem huic machina univerit,ut pofl 
oflendam, cerebrum praecipuam fedem ei afii- 
gnabit. Cui talem indet naturam, ut fecundum 
diverfos modos,quibus orificia pororum in inte¬ 
riori fuperficie cerebri fitorum mediantibus ner¬ 
vis aperti fuerint, varios quoque fenfus fit habi¬ 
tura. Quem admodumprimbyfi exigua filamenta, 
medullam illorum nervorum componentia,tan¬ 
to trahantur impetu, ut difrumpantur, atque a 
membro, cui annexa fuerant,avellantur, quo to¬ 
tius machinae flrudbura quadantenus corrumpi¬ 
tur, anima, cujus interefl, fedem fuam fartam te- 
diam confervari,exmotu, qui eo impetu in ce¬ 
rebro excitabitur, caufam concipiet fentiendi 
dolorem. Sivero filamenta illa pari fere impetu 
trahantur, fic tamen ut non rumpantur, nec a 
membris, quibus adhaerent, avellantur, motum 
i-n cerebro producent,qui teflimoniumprmbens- 
'de bona casterorum membrorum conllitutio 

£. jl ney, 




'W, 


36 Renatus des C artes 

ne, animae dabk caufam voluptatem quandara 
corpoream , quam titillationem vocamus, fen- 
riendi: quas., ut ut ad dolorem refpedu caufie 
quam maxime accedat, omnino tamen contra¬ 
rium edit effedum. Quod fi plura ejufmodi fi¬ 
lamenta fimul ^qualiter trahantur, anima fen- 
tietfiiperficiem corporis,quodmembrum illud, 
in quo ifta finiuntur,attinget, efle laevem atque 
politam. Sivero inaequaliter trahantur, & fen- 
tiantur , afperam fuperficiem fignificabunt. 
Quod fi filamenta non fimul, fed aha poft aha 
quadantenus feparatim impellantur, uti femper 
fit a calore, quem cor catteris membris imperti¬ 
tur, anima nullum omnino fenfum percipiet, 
nec magis quam a confuetis alioqui luis adho- 
nibus afficietur. Hic porro motus ab externa 
caula fi paululum intendatur, vel diminuatur, 
augmentatio quidem caloris , diminutio vero 
frigoris fenfum anima: exhibebit. Denique pro 
ratione variorum modorum, quibus nervorum 
filamenta afficiuntur, anima quafcunque quali¬ 
tates ad tadum in genere fpedantes fentiet,hu- 
miditatem nimirum, ficcitatem,duritiem, gra¬ 
vitatem &fimiles. Solummodo hicnotandum, 
quamvis illa admodum tenuia fint, adeoque fa¬ 
cile moveri poflint, non tamen tam exilia efle, ut 

ad 





D E H O M I N E. 37 

ad cerebrum quofcunque etiam omnium mini¬ 
mos motus referre queant: led omnium mini¬ 
mos motus, quibus cerebrum afficiunt, effie eos, 
quos craffiores corporum terreftrium particula: 
caufantur. Et vero quasdam iftius generis parti¬ 
culas , quamlibet fatis craffas,tam leniter nihilo¬ 
minus hasc filamenta offendunt , ut ea vel pre¬ 
mant, vel illico amputent,neque tamenipfarum 
adio ad cerebrum perveniat. Quemadmodum 
& pharmacis quibufdam vis ineft torporem in¬ 
ducendi: quinetiam adiones noffrorum mem¬ 
brorum, quibus applicantur,corrumpendi, at¬ 
que adeo omnem fenfum intercipiendi. 

14. Filamenta vero, ex quibus medulla nervo¬ 
rum linguas confiat, adeoque guftus Organis in* 
ferviunt,facilius moveri jmffunt iis, quas tadui 
in genere opitulantur: tum quia paulo diffolu- 
tiora funt, tum etiam quia membranulas,quibus 
involvuntur,funt exiliores. Cogita igitur,exem¬ 
pli gratia, diverfis quatuor modis eamoveripof* 
fe a particulis falis, aqua: acidas,aquas communis, 
& vitas: quarum omnium particularum quanti¬ 
tatem & figuras tibi explicui: adeoque facere il¬ 
las polle,ut anima quatuor fapores omnino dif¬ 
ferentes percipiat. Quandoquidem rigidas falis 
particulas agitatas, & ab invicem falivas motu fe- 
E 5 paratas 


38 Renatus des Cartes 

parata linguas poros punclim Se neutiquam in¬ 
flexa ingrediuntur.Acidas vero aquas partieulg in 
eofdem ex obliquo influunt,tenuilfimas particu¬ 
las incidendo: qu^ tamen in crafliores impingen¬ 
tes infleduntur Jll^ verbj.quibus aqua communis, 
conflat, nullas linguas partes incidentes, neque 
etiam altius in poros illabentes, molliter eam fo- 
lummodo allambunt. Et denique aquas vitas 
particulas omnium altilfime penetrant, motu¬ 
que celerrimo concitantur. Ex quibus, mamfe- 
ftum efl, quomodo anima ceteras faporura fpe- 
cies percipiat, li confideres, quam variis modis, 
corporum terreftrium particulas in linguam age¬ 
re pofTint. Sed, quod imprimis notandum, eas¬ 
dem funt ciborum particula quas, exiftentes in 
ore, lingua; poros ingredi,.ibique guftus fenfum 
ciere poflint, Sequas exiflente.s. in flomacho,in 
fanguinem inde digredi poliunt, ac tandem re- 
liquis membris uniri. Adeoque illas tantum,quas 
linguam leni titillatione afficiunt, atque, hocpa- 
cio gratum faporis fenfum animas prasbeut,liuic 
effe&ui omnino funt idoneas. Eas enim quod at¬ 
tinet , quas nimium aut parum in ipfam agunt* 
lias uti guflum excitare nequeunt nili nimis a- 
crengvel nimis imbellem, fic etiam funt aut. ni- 
mis penetrantes, aut mo!liores,quam ut fangui- 

guinem 





D E H O M I K E, 39 

guinem componere, atque membrorum quo- 
rundam alimentum effe queant. Illas vero cibi 
particulas, quas tam craffas live tantopere unitas 
funt,utfalivasmotu feparari, atque dilui, adeo- 
que poros lingua fubire nequeant, agere non 
polfunt in illorum nervorum capillamenta, quas 
guftui inferviuntffedin illos tantum nervos,qui¬ 
bus cetera quoque membra ta&um in genere fic 
didtum exercent. Quemadmodum & quaspo- 
ris deftituuntur, illas iplas, ficuti efficere non po¬ 
terunt, ut anima ullum fentiat faporem,fic etiam 
ut plurimum erunt ineptas, quas mittantur in 
ftomachum. Quod adeo univerfaliter verum eft, 
ut faspe, quatenus mutatur temperamentum, ef¬ 
ficacia itidem guftus minuatur; adeo ut cibus, 
qui animas grato ffio fiapore arridebat, infipidus 
alias & amarus ipfi videatur. Hujus rei ratio eft, 
quia faliva ex ftomacho proveniens, imbuta 
qualitatibus humoris, quo ftomachus abundat, 
fele immifcet ciborum particulis , quas ori in- 
funt, earumque adionem plurimum promo¬ 
vet. 

15. O doratus quoque creatur a plurimis fila¬ 
mentis a bafe cerebri adnafum promanantibus. 
Quas a tadus, aut guftus nervis nullatenus diffe¬ 
runt, nifi quod extra cranium, quo cerebrum 

con- 



40 Renatus des Cautes 

continetur,non protendantur. Ha?c autem fila¬ 
menta a particulis longe minutioribus, quam 
quibus lingua? nervi afficiuntur, moveri pofTunt.°- 
tum quia funt tenuiora, tum etiam, quia ab ob- 
jedtis magis immediate afficiuntur. Cum enim 
ha?c machina refpirat, fubtiliores aeris particula? 
naribus haufta, poros offis cribri-formis pene¬ 
trant, fi non in ipfas cerebri concavitates, faltem 
ufque ad illudfpatium,.quod inter duas mem¬ 
branas, quibus cerebrum involvitur, exifbit. Un¬ 
de illis via patet, qua fe eodem tempore per pa¬ 
latum recipiant. Quemadmodum etiam reci¬ 
proco quodam fluxu, cum.aer exfpirando e pe- 
6tore expellitur, per palatum in illud, fpatium-. 
revertuntur, iterumque per nares regrediuntur. 
In cujus equidem fpatii orificio offendunt di- 
dorunj filamentorum plane nudorum, aut fola 
valde tenui membranula veftitorum extremita¬ 
tes*, qu^ idcirco facile commoventur. Quin etiam*, 
illa eft pororem conftitutio, tantaque eorundem, 
anguftia, ut omnibus terreftribus particulis, 
craffioribus iis, quas fuperius odores nominavi, 
tranfitus adha?c filamenta praecludatur: exceptis- 
fortean illarum quibufdam, qua? ejus funt natu¬ 
ra?, cujus illa? funt, ex quibus aqua.vita? compo¬ 
nitur, qua figuris, quas na&a? funt,.valde pene¬ 
trant». 



de Homine. 4e 

trant. Denique illarum particularum terre- 
ftrium admodum exiguarum, qua: lemper ube¬ 
riori copia aeri infunt, quam aliis corporibus 
mixtis, folo paulo plus minufve cralliores aliis, 
aut ratione figura: fuo magis aut minus mobiles, 
animo occafionem diverfos odores percipiendi 
probere poterunt. Imo in quibus exceflus illi 
valde funtmoderatiatque per fe invicem admo¬ 
dum temperati, ipfi gratos odores ciebunt, nam, 
qua: ordinarie tantum agunt, nullatenus odora¬ 
tu percipi poterunt: & qua: vehementiori impe¬ 
tu concitantur , vel etiam motu nimis exiguo 
agitantur, non poliunt non difplicere. 

1 6 . Filamenta vero, ex quibus auditus organa 
conflant, non neceffario tanta: funt tenuitatis, 
quanta: funt procedentia: fediufficit,fi modo in 
interiori aurium concavitate ficdifponantur, ut 
omnia facile fimul & eodem modo tremulis il¬ 
lis motibus impellantur, quibus externus aer 
per tenuem pelliculam harum concavitatum 
orificio protenfam, moveat; atque a nullo alio 
objeflo, quam a lolo aere,qui huic pelliculo in¬ 
cumbit, affici queant. Tremuli enim hi unpul- 
fus ad cerebrum ufque nervorum ope pertin¬ 
gentes, animo probebunt occafionem fonorum 
ideam concipiendi. Quorum equidem, quod 

F impri- 


4i Renatus des Cantes 

imprimis obfervandum, unus duntaxat non nili 
murmur inconditum & momento periturum 
auditui exhibebit, in quo fola magnitudinis • & 
■parvitatis varietas, prout nimirum auris magis 
aut minus impulla fuerit, animadverti potefL 
Verum cum piures impulfus invicem fele fubfe- 
quuntur, ut vel vifui manifeftum, quotiefcun- 
que chorda: , vel campana: tremulas Ionum 
edunt, quatenus magis minulve arquales fue¬ 
rint, component fanum, qui anima: lua vior, a- 
fperiorve videbitur, vel etiam acutior, vel gra¬ 
vior j quatenus nimirum promptius aut tardius- 
fe mutuo fubfequentur: Adeo ut, fi vel dimidia 
vel tertia vel quarta vel quinta parte, &c. prom¬ 
ptius una vice quam altera fe invicem fequum» 
tur, componant Ionum, quem anima judicabit 
acutiorem oflava, aut quinta,aut quarta, aut ter¬ 
tia majori,&c. Et denique piures hmul toni con¬ 
venient, aut difcanvenient,prout major,autmi- 
nor fuerit fimilitudo, live proportio: & exigua 
impulfuum intervalla magis minulve asqualia- 
•Vt, exempli gratia: lidiviliones a, b,c, d, e, f,g,h. 
repralentant exiguos impulfus, qui totidem va¬ 
rios lonos componunt, facili negotio judicabi¬ 
mus illos, quireprasfentantur lineis g&h, auri¬ 
bus. noflns tam gratos non futuros, quam.alios^ 

Quem- 



r> E H O M I N e. 43 

Quemadmodum afperitas lapidis tadui minus 
grata eft , quam Epeculi perpoliti lsevitas. Et 

- Edendum, b reprasEentare Eo- 

- num odava acutiorem, quam 
_ a:c quintam: d quartam: e ter¬ 
tiam majorem : Et f Eo num 

- etiam majorem.Et notandum, 

- A&B,vel A.B.c,vel a. B.D,vel 
a.b.e, aut etiam ab ce, majori 

" harmonia convenire, quam a 

' & F, aut A. G D, aut A D E, &C. 

17. Atque hoc mihi Eufhcerc 


T T T T T T T 


videtur ad oftendendum, quo pado animat,quae 
machina, quam deEcribo, iniit, MuEicaplaceat, 
quteregulis iiEdem, quibus noftra, EitcompoEi- 
ta. Imo & quomodo ipEam longe perEediorem 
reddere poflit,li modo oblervemus,Euavioranon 
abEoiute EenEibus elEe gratiora j Eed ea demum, 
qu^e moderatiori titillatione lenEus afficiunt. 
Quemadmodum Eal & acetum linguas Eatpe ma¬ 
jori obledamento Eunt, quam aqua dulcis. At¬ 
que hinc ratio redditur, quare MuEica utatur ter¬ 
tiis, Eextis,quin edam quandoque diffionis, non 
minus quamuniEonis,odavis,& quintis. 

18. Reftat viffis, qui quia magis ad Ecopum 
meum Eacit,paulo exadius explicandus. Depen- 
F x det 

















Fig.XVo 


44 Renatus des Cartes 

det itaque & hic fenfus in hac machina a duobus 
nervis, qui ex ingenti Capillamentorum fumrne 
mobilium numero compohti funt,quibus a£tio- 
nes illas divertas fecundi Elementi cerebro offe¬ 
rant: quae juxta id , quod fupra dibtum, animae, 
huic machinae unitae, praebeant occahonem va¬ 
rias colorum & luminis ideas concipiendi. Ve¬ 
rum quandoquidem oculi ftrudtura huic nego¬ 
tio perutilis & neceffaria eft, paucis delineanda^ 
omiflis de mduftria fup er fluis illis minutiis, quas 
in ea curiofitas Anatomicorum obfervat. a, b, c 

eft membrana 
fatis craffa & 
dura, quoddam 
veluti rotun¬ 
dum vas, atque 
caeterarum ocu¬ 
li partium rece¬ 
ptaculum com¬ 
ponens. d , E, F 
eft membrana 
tenuior intra 
priorem aulaei inftar expanfa. g, h,i eft nervus, 
vulgo opticus dictus,cujus capillamenta h,i, h i 
per totum fpatium a,b,h ufqueadi diffula,totum 
oculi fundum operiunt, k, l, m funt tres liquores 

valde 





de - Homine. 45 

valde pellucidi,has tunicas undique diftenden- 
tes,ea figura,qua fingulos hic delineatos videre 
licet. In priori membrana pars bcb pellucida eft 
& reliqua convexior: & refradio radiorum inci¬ 
dentium fit verfus perpendiculum. Secundas 
membranas fuperficies interior partis ef fun¬ 
dum oculi relpicientis,tota obfcura eft, & nigra*, 
habetqueinmedio anterioris partis exiguum ro¬ 
tundas figuras foramen , afpicientibus nigerri¬ 
mum apparens,quod pupillam vocamus. Verun- 
tamen eadem magnitudine fempernoneft hic 
hiatus: fed e f fecunda membranulas pars liqui- 
dilftmo humori k innatans, exigui mufculi lpe- 
ciem prasfe fert: qui, dirigente cerebro , prout 
ufus exegerit,deducitur aut contrahitur. Figura 
humoris l, qui ciyftallinus dicitur,fimilis eft vi¬ 
tris a nobis fecundo (dioptrices) libro defcriptis, 
quorum ope omnes radii ex quodam pundo ve¬ 
mentes in aliud quoddam punitum colligun¬ 
tur: Conftatque ex materia minus molli, & con- 
fiftentiori, & perconfequens majorem caufatur 
refradionem, quam duo reliqui humores, qui¬ 
bus cingitur, en. funt plurima filamenta nigra 
introrfum produda ex membrana def, quas hu¬ 
morem cryftallinum undequaque cingunt: fiint- 
que velut exigui tendines,quorum ope crjftalli- 

F 3 nus 


Renatus des Cartes 
nus humor, quatenus vifusnofter in res propin¬ 
quas, aut longe diflitas fertur, ftatim convexior 
redditur, aut planior, adeoque totam oculi figu¬ 
ram nonnihil immutat. Denique o o fiunt lex aut 
ieptem mu i culi extrmfecus oculo affixi, quiDus 
facillime quaquavorfium moveatur. Membrana 
vero b c b , atque tres humores klm, quia valde 
pellucidi fiunt, nullo modo impediunt, quo mi¬ 
nus radii per pupillam ingredientes ad oculi fun¬ 
dum, ubi nervus eft, penetrent. Quem etiam non 
minus facile afficiant, quam fi plane nudus eflet, 
nullifique lftiufmodi tunicis tegeretur. Imo & 
nervum illum tuetur adverius aeris aliorumque 
corporum injurias, quae fi inipfium agerent, eun¬ 
dem levi opera laederent. Praeterea ufique adeo 
tenerum N accuratum illum confiervat, ut mi¬ 
nus mirum fit, ab adiombus tam parum fenfibi¬ 
libus, quemadmodum iunt illae, quas nos colo¬ 
res appellamus,commoveri polle. 

19. Convexitas, qua affieda eft primae tunicae 
pars notata bcb,& refractio, quae 111 ea peragitur, 
eft caufia, quodradii venientes ab objedis refpi- 
cientibus eam oculi partem, per pupillam intrare 
poffintj ut anima immoto oculo, majorem ob- 
jedorum numerum percipere queat, quamfio- 
ciilus ea parte non foret convexus. Nam, exem- 





de Homine. 47 

pii gratia: Si radius pb KQ^non refringeretur in 

pundio b , non 
pollet tranfire in¬ 
ter pundta ff, & 
per ea ad nervum 
opticum. Refra- 
dtioverb, quas fit 
in humore cry- 
ftallino , vifioni 
robur & diftin- 
itionem conci¬ 
liat. Sciendum e- 
nimeft, figuram 
illius humoris ita 
compofitam efle, 
ut refra6tionibus > 
qua^ in aliis oculi 
partibu-sfiunt, &c 
objedtorum di- 
ftantia; refpon- 
deat ad amulfim. 
Unde * vilu in 
p undtum aliquo d 
determinatum di- 
redto, omnes ra- 
difiqui ex illopunUopro veniunt 3 colliguntur in 

oculi 



Ftg, XVI. 








48 Renatus des Cautes 

oculi fundo accurate ad quoddam tunica retina? 

five nervi opti¬ 
ci punctum. Ea- 
demque ratione 
impedit , ne ulli 
radii aliunde ve^ 
mentes in ean¬ 
dem illius nervi 
partem incidant. 
Nam , exempli 
gratia , humore 
cryftallino ficdif- 
polito, ut refpi- 
ciat punctum r, 
radii r,n,s&r.l.s 
£cc. accurate in 
puncto s congre¬ 
gantur. Similiter 
ifta humoris cry- 
ftallini dilpohtio 
prohibet, ne radii 
progrefli a pun- 
dtis t , x, &c. in 
illud incurrant. 
Colligit enim o- 
rnnes radios puncti t circa punctum v <3e omnes 

radios 










t> e Homine. 49 

radios pundti x circa punditum y. Reliquorum 
eadem eif ratio. Quod h autem oculo nulla ac¬ 
cideret refractio, objedtum r, uno duntaxatfuo- 
rum radiorum afficeret pundfum s, reliquis per 
totum Ipatiumv &c y diiparfis. Pari ratione pun¬ 
cia t & x,omniaque alia intermedia,unum dun- 
taxat faorum radiorum mitterent in punctum 
s.Ex quibus cvidenriflime liquet, objedtuniR for¬ 
tius agerepoffiein partem nervi, qua: eft in pun- 
dto s, milio nimirum in illud magno radiorum 
numero, quam II unico duntaxat radio illud affi¬ 
ceret: illamque nervi partem s diftindtius& fide¬ 
lius cerebro‘relaturam aditionem illius objedtiR, 
cum ab illo folo radios recipit, quam fi a pluri¬ 
bus. Niger color tam fuperficici concava: pel¬ 
liculas e F,quamfilamentorum EiN.vifionem quo¬ 
que diffiindtiorem reddit. Nam, uti conflat ex 
ffipra didtis de natura iflius coloris, vires radio¬ 
rum , qui ab oculi fundo ad anteriorem oculi 
partem refledtuntur, obtundit, obtenebratque,& 
impedit, ne inde ad oculi fundum revertentes, 
ibidem radiorum confufionem caufentur. Nam, 
exempli gratia, radii objedti x tendentes adpun- 
clum y in albicantem nervum, indequaquaver- 
fum refledtuntur ad n Se f : unde pollent refledti 
ad s Se V3 atque ibidem adtionem r Se t turbare, 

G ii cor- 


50 Renatus des Cartes 

h corpora N& f non elTencnigra. Mutatio ver 6 3 

qua: humori cryHalimo 
accidit, efticit, utobjedto- 
rum remotiorum,aut pro- 





pinquiorum imagines 111 


oculi fundo diftmctius 
pingantur. Nam, uti di¬ 
ctum eft: libro ( Dioptri- 
ces) fecundo: Si, exempli 
gratia,humorLN ejus Iit h- 
gurx , ut omnes radios 
puncti r prxcile ad pun- 
btum s dirigere pollitj ea¬ 
dem immutata efhcerc 
nequit, ut radii puncti t 5 
quod eft propinquius, aut 
puncdix, quod eft remo¬ 
tius , in illud impingant: 
Sedili caufaerit,quod ra¬ 
dius t /. tendat ad iq <Sc t n 
adG. Et e contra,quod x/ 
tendat verius c\ Et x n ad 
k, Etlic de canens. Ut ad 
d lftindte rep rx lenta nd um, 
punctum, x necellelit, to¬ 
tam n o-ura m humoris l n. 

O 

mn- 




de Homine. -cr 

J 


mutari, reddique planiorem obtuhoremve. Ut 
vero figura notata litera i repradentet punitum 
T,necdle eft ut paulo convexior reddatur ea,qua? 



notatur litera f. Mutatio 
magnitudinis, quas pupil¬ 
lae accidit, vires videndi 



moderatur. Etenimlumi- T T irx 
, XVIIL 


ne vehementius agente, 


imminuitur j ne nimia ra¬ 
diorum in oculos illaben- 
tium copia offendatur 
nervus. Lumine vero de¬ 
biliori exiftente dilatatur. 



Eum excitandum fubin- 
grediantur. Quinetiam fi 


% lumen aequale remaneat, 



jpS motius eft, quam cum eft 

pro p inq ui us.Nam, ex e m- 


« pii gratia, fi per pupillam oculi 7 non intrent plu- 
res radii puniti r, quam requiruntur, ut vifu pob 
iitpercipi,nccefTeeft,tot radios in oculum 8 illa- 
-bi,adcoqquip illam effe majorem.ParviCas pupil- 















Renatus des Car.te 


5 ' 



/ * 7 

* i 

9*-9 * 1 


//;// 

® * ,|l 

1 \\\f 

>///7 

y / / // 

* * 

1 \ 

iV r ' 7 

n • A 

i \ 

• n * •% 

i / / / / 

• ' '4 

i / ^ / / 

i / 1 *; 

.V/// 

t 1 ! , • 

* f / / f* 

t 1 »»1 
• * . 

1 \ \ \\ 

% \ % \ • 

\ \;' • 

f > > t 
' / ' / * - 

• • i' \ 

»•, > 

1 ;/• 

»• %»% 


»*»* * 


» \ * ' V 

6 » * \ \ 

* / 1 

1 » » » * 

• ! • 

f « > ’ 







E> E H o M r N e. 53 

Ix vifionem quoque magis diftinftam red- 

dit. Sciendum c- 



tcun- 


mm,qu 
que figuram ha¬ 
bere poflit hu¬ 
mor cryftallinus 
fieri non polle,uc 
radii, qui a divcr- 
fis objecti pun¬ 
ctis promanant 


omnes 


exacue 


colligantur indi- 
verfis aliis pun- 
«ttis:Sed fimul ac, 
exempli gratia, 
radii jmnda r ac¬ 
curate 

gentur in puncto 
s, nulli erunt ex 
pundto 

illos , qui trani 
eunt per circum¬ 
ferentiam atque 
centra unius cir¬ 
culorum, queder- 
fcnbi pofiunt in humoris cryftalfim fiiperficic, 

G 3 qui 











<6 Renatus des Cartes 

qui perfette colligi poliunt in puncto v. Et per 
confequens alii,qui tanto ellent minori numero, 
quanto pupilla fuerit minor, tangentes aliaillius 
nervi puntta, non poliunt, quin confulionem ad- 
ferant. Unde h t, 1 1 vilus ejufdem oculi imprae- 
fentiarum Iit imbecillior, quam modo, ut obje- 
£ta quoque minus diltindte referar, liveidexob- 
jcbti diftantia, five ex luminis debilitate profi- 
cifcatur. Hinc eft, quod anima lingulis vilioni- 
bus non nili unicum punctum diltinbtillime 
percipere polfit-, illud videlicet, ad quod totus o- 
culus convertitur.Ideoque&aliailliapparebunt 
co confuliora,quo magis ab hoc diitabunt.Nam 
f, exempli gratia, omnes radii puncti irexabte 
congregentur in puncto s, radii punbti x minus 
accurate colligentur in punCto y , quam radii 
puncti t in pundto v. Idemque elto de ceteris ju¬ 
dicium, proportione Icilicetiervata i nter ea,quas 
magis diltant a pundto r. Mufculi autem o o. o- 
culos quaquaverlum promptillime vertentes, 
hunc defedtum lupplent; minimo fcilicct tem¬ 
poris Ipatio eos omnibus objeCti punctis luc- 
cellive applicando i quo Iit, ut anima aliud qui¬ 
dem polt aliud, omnia tamen diltinbtillime vi¬ 
deat. 

20. Hicfmgulatimnon explico, quid animae 


de Homine. 57 

praffieat occationem omnes colorum differen¬ 
tias concipiendi: De iis enim abunde fupra.Neq; 
etiam hic prolixe defcribo, quinam objeda vi- 
fum fuaviter afficiant j quasnam vero eundem of¬ 
fendant. Etenim exiis,quas de aliis fenfibus, per¬ 
ceptu non eft difficile , lumen nimis intenfum 
lasdere vifum, moderatum vero recreare,maxime 
vero colorem viridem; utpote qui confiftitin 
proportione unius ad duo, & fe habet utioflava 
ad confonantes fonos Muticasj& panis quotidia¬ 
nus ad castera cibi genera, magis nimirum uni- 
verfaliter delectans. Et denique omnes illi diver¬ 
ti colores, quibus novitas gratiam conciliat, qui 
faspe majus vifui oblectamentum probent,quam 
viridis color, iunt velut egregias, atque intolitas 
excellentis Mutici modulationes, aut lapientis- 
coqui delicatior cibus. Qlke quidem in principio 
fenfum velut prurigine tuaviusafficiunt,fedlonge 
citius tasdium, naufeamq^ pariunt,quam objedta. 
fimp licia, & ordinaria.Idfolum explicandum re¬ 
flat,quid llf ud fit,quod animas rationem exhibet 
percipiendi fi tum, figuram, diftantiam,. magni¬ 
tudinem, aliafque fimiles qualitates, quas non 
uno duntaxatfenfii percipiuntur, cujufinodi vi¬ 
delicet illa funt, de quibus huc ufque^ fecL qua* ta- 
£tui, guftui, & utcunque etiam aliis fenfibus funt 


































D E H O M I N E. £7 

communia. Nota igitur primo, cum manus a, 
exempli gratia, tangit corpus e , partes cerebri 
e, unde illorum nervorum filamenta proveniunt, 
aliter difponuntur, quam fiiquid tangeret alius, 
vel -figuras, vel magnitudinis* vel alibi litum. At¬ 
que proptereaanima per peculiarem illum mo¬ 
dum, quo afficitur, cogno.fi: ere poteil corporis 
fitum, fi guram, magnitudinem, fimilefque qua¬ 
litates. Eadpmque ratione fi oculus d relpiciat 



objedhim e, anima fitum illius objedli cogno *•?<&• XXII. 

H Icere 
































jB Renatus des Cartes 

fcere poterit i quia illius oculi nervi alio modo 
erunt difpofiti, quam fi aliorfum refpiccret. E- 
jufdemque figuram agnofeet: quia radii pun¬ 
cti i colligentes fefe in pun£to 2, ad nervum, 
qui opticus dicitur, 8 c radii punfli 3 in pun¬ 
cto 4 , atque ita de carteris, figuram pingent fi¬ 
gura: fax exadte fimi 1 em. Eadem cognofcere 
potefi: diflantiam pundti 1: quia cryflallini hu¬ 
moris difpofitio alterius eritfigune,utomnesra- 
dii venientes ab hoc puncto,pnecife in oculi fun¬ 
do colligantur ad punftum 2, quod, uti &fupra 
dicStum, medium inter remotum & propinquum, 
effe fuppono. Quin etiam, anima cognofcere 
poterit figuras punfti 3 > & fimul omnium alio¬ 
rum, ex quibus radii eodem tempore intrabunt 
oculum : quia humore cryflallino eo, modo 
difpofito,radii punbtQ nontampraecife in pun¬ 
cto 4 congregabuntur, quam illi, qui veniunt a 
pun6toi, r coliigunturin.pun6lo 2. idem de atte¬ 
ris eflo judicium.. Sed neque illi fervata propor¬ 
tione tantis viribus agent,uti alias quoque figni- 
ficatum. Anima denique percipere potefi: ma¬ 
gnitudinem objectorum vifum afficientium, 
aliafquefimiles qualitates fola notitia, quam ha¬ 
bet, diflantiat, fitufque punCtorum omnium, 
quibus conflat. Quemadmodum etiam.vice ver- 

fa de. 




D £ H G M I N E. 

fide eorum diftantia judicabit folii opinione, 
quam concepit de ejus magnitudine. Nota quo- 
<me,ft lingula'has duas manus f&g diverlum pre- f igur* 

XX11L 


J^xxnr 



hendant baculum h & i, quibus tangant obje- 
dum kj quamvis anima illorum baculorum lon¬ 
gitudinem nulla alia ratione noverit, cognita ta¬ 
men diftantia duorumpundorum f &g,& ma¬ 
gnitudine angulorum f.g.h,& G,F.i,velut natu^ 
rali quadam Geometria certior eftepoteft, ubifte 
H z ob- 


TlgUYA 

XXIV. 


60 Renatus i>es Cautes 

ebje&um k. Similiter fi ambo oculi l & M.dire- 
6lereipiciant obje&umN,magnitudo linea? l.m, 


n 

A 



& fimul angu¬ 
lorum t. M. N, 
&: m. l. n. de- 
monftrabit eg 
ubina fit pun- 
dtum n. Atta¬ 
men in hifce 
omnibus la?pe- 
numero decipi 
poteft anima, 
nam. primo, fi 
digiti oculive 
fitus ab exte¬ 
riori caula con¬ 


tra 


naturam 



diftorqueatur, 
non tam accu¬ 


rate 

bina 


rei 


non 


de- 


:ercDri par¬ 
ticulis , unde 
nervi profluor, 
quam fi non 

mfi a mufculis naturaliter agentibus dependc- 
retj adeoque anima, qua: lolo illarum cerebri 


par- 






I> E H O M I N E. Cl 

particularum interventu fentit, tum non poterit 

p non decipi. ExempliFg.XXV- 

gratia-, fi manus f per (e 



Ea, ut (efe vertat 
ad o,vi quadam exterio¬ 
ri diftorqueatur ad k, 
partes cerebri,ex quibus 
hi nervi originem (ar¬ 
tiuntur, eo modo non 
erunt di(poiit£e,q.uam. (i 
manus (pontaneo mu(- 
culorum motu eiTet 
converfa ad k : neque etiam eodem modo ^ 
quam (ivere e(Tet directa ad o: Sed modo inter 
illa duo media, fcilicet eodem modo, ac(i edet 
converfa ad r. Unde anima occafionem capiet. 

dijudicandi Tigura 
objeUum. x XXVIa ‘ 
c(lc m puncto 
p : atque e(Te 
aliud, quam, 
illud,quodte- 
tigit manu g. 

Elaud aliter (r 
oculus M vi(it 
contortus ab 
ob- 








1&2. Ri EN A TUS DES : C ARTES 

objedto N, atque ita diipofitus,quafirefpiceretaci 
anima judicabit illum e fle diredtum ad r : Sc 
quia oculo fle conftituto, radii objedti n in ocu¬ 
lum incident plane, quemadmodum illi oculos 
feriunt, qui veniunt a pundto s, fl oculus revera 
eifet ad r converlus, judicabit objedtumN efle in 
puncto s: adeoque elfe aliud,quam quod alpici- 
rur ab oculo M.Pari quoque ratione duo digiti t 
&r, tangentes globulum x, occafionemdabunt 
anima; putandi, fefe duo corpora diverfa con¬ 



tingere: quia nimirum decuflati digiti,contra na¬ 
turalem fitum diftorti detinentur. Porro, fi radii 
alia:ve linea:, interveniente quavis objedorum 

diftan- 







de Homine/ 65 

diflantium adione,in fenfus illabentes funt cur¬ 
va:; anima, qux communiter fupponit illas ut- tlgWA 
cunque redas, occaiionem capiet fefe fallendi. XXVIIL 



Quemadmodum,fi baculus h Ut incurvatus vcr- 
fus k, objeduirtK, quod tan- 
get, anima: vide¬ 
bitur verfus r. Si 
vere oculus l reci¬ 
piat radios obje- 
di n pervitrum 5, 
quod eos frangit 
nve incurvat, ob- 
jedum illud ani¬ 
mas videbitur cilc 
in pundo a. Pari ratione fi oculus b 

reci- 


Ftgura 

XXX. 







Vide fu - 

¥l S' 

XXLV. 


64. Renatus des Cartes 

recipiat radios pundti d per vitrum c,quos om¬ 
nes eodem modo fractos five incurvatos luppo- 
110, quam fi ex pundto e prodirent, Se quan illi, 
qui iunt in puncto f expundto g proficifceren- 
tur^ atque ita de cartens: Anima: apparebit ob- 
jeCtuniD.F.H. eadem magnitudine & diftantia, 
qua videtur objeCtum e.g.i. Ut finem faciamus, 
notandum-, omnes modos,quibus anima obje¬ 
ctorum diffantiam vifu dignofcere fatagit, du¬ 
bios effe atque incertos. Nam quantum ad an¬ 
gulos l.m.n,& m. l. n, lllifque fimiles, fere non 
amplius fenfibilitermutantur, cum objeCtum 
diftat pluribus, quam 15 aut 10 pedibus.Et quod 
attinet ad difpofitionem humoris ciyftallini, 
minus etiam fenfibiliter ea mutatur,fimul ac ob¬ 
jectum ab oculo plufquam tribus quatuorve pe¬ 
dibus diftat. Denique judicium quod fpcCtat 
de diftantia, quod formamus vel per opinio¬ 
nem, quamde objectorum magnitudine con¬ 
cepimus: vel exinde, quoniam radii, qui a divel¬ 
lis ipforum punctis proveniunt, in oculi fundo 
tam accurate non uniuntur •, tabula: ad perfpe- 
ftivx amuflim depicta: , utriufque argumenti 
vim elidunt, oltenduntque,quam facile lftis de¬ 
cipiamur. Etenim quotiefeunque figuras lecun- 
dum pcrfpedtivam minores pinguntur, quam 

nobis 






DE H O M I N E. 

nobis imaginamur effe illas debere ,Sc coloribus 

obfcurioribus. 


■N 


atque linea¬ 
mentis confu- 

fioribus , uti- Fl S uu 
5 XXIV» 
que remotio¬ 
res apparent & 
majores,quam 
revera funt. 

2.1. Explica¬ 
tis itaque quin¬ 
que fenfibus 


externis, qua¬ 
tenus in hac 
machina repe- 
riuntur: fenfus 






internos, qui¬ 
bus eadem eft 


inftrucla , fi- 


lentio tranfire 
non licet. 


2i. Cum igi¬ 


tur liquor, 

quem fupra dixi in ftomacho velut aqme fortis 
•officio defungi, & ex fanguinis maffa per arte¬ 
riarum extremitates in ipfum continuo illabi, 

I fuffi- 





66 Renatus des Cartts" 

lufficiens alimentum illic non invenit, quod 
confumat: aut in quod omnes fuas vires exer¬ 
ceat, m ipfumftomachum illas convertens,fila¬ 
menta nervorum ejus folito vehementius aei- 

' . O 

tat, commoventur cerebri partes, ex quibus illa 
oriuntur. Adeoquein caula funt, quod anima, 
illi machina: unita, generalem famis ideam con¬ 
cipiat. Sivero liquor ille ejus fit temperamenti, 
ut vires fuas magis exercere poflit in certos quof- 
dam cibos,quam in alios; quemadmodum com¬ 
munis aqua fortis citius metalla folvit, quam ce¬ 
ram: peculiari quoque modo in nervos ifoma- 
chiaget: unde animatum concipiet appetitum 
hos potius cibos, quam alios comedendi. Hic 
notari potefi mira hujus machina conformatio , quod 
fames oriatur ex jejunio. Sanguis enim circulatione 
acrior fit, xf ita liquor ex eo adJlomachum veniens , ner¬ 
vos magis vellicat 3 idque modo peculiari, fi peculiaris fit 
conflit ut io fianguinis: unde pica mulierum. 

23. Liquor autem ifie praecipue 111 ftomachi 
fundo congregatur, ibique lenium famis prori- 
tat. Quin etiam plures ejus partes ad gulam 
afeendunt. Et vero cum minus copiofe illuc fe¬ 
runtur ad humedfandum, & poros per modum 
aquae replendos, non aliter eo tendunt,quam per 
modum aeris, aut fumi: proinde infodito modo 

in 



DE HoMlNE. 6j 

in nervos agentes, motum in cerebro excitant, 
cujus occafione anima litis ideam concipiat. 
Pan ratione,quando fanguis purior eft, & iubti- 
lior, citiufque effervefcit,difponit nervulum,qui 
ibi eft, eo modo,qui ad voluptatis lenium exci¬ 
tandum requiritur: vel etiam fi fanguis contraria 
temperie Iit affedtus, triftitix fenfum efficiet. Ex 
quibus manifefte conftat, quidnam in illa ma¬ 
china reperiatur, quod aliis fenfibus interiori¬ 
bus, quimobis infunt, fele offerat. Tempus ita¬ 
que exigit, ut explicare ordiar, quomodo Iphi¬ 
tus animales in cerebri ventriculis ejufque poris 
moveantur, & quamam fundfiones ab ipfis de- 

forte inceffit curiofitas pneumatica 
Templorum organa accuratius introfpiciendi, 
videre tibi contigit, qui folles aera in quxdam 
venti receptacula cogant-, qux uti mihi perfua- 
deo,arcx venti merito vocitantur: & quomodo 
aer ex illis fuis carceribus indiverlos canales mo¬ 
do hos, modo illos erumpat, prout orgamfta di¬ 
gitis fuis pulfat organi claves, f ve manubria epi- 
ftomiorum. 

1 25. At hic f libet,concipe cor & arterias,qux 
fpintus animales in concavitates .cerebri noltrx 
machina: compellunt, effe velutorgani folles, 
I 2 qui 


pendeant. 
24. Sii 


6 % 


Pv ENATUS DES CaRTES 

qui aerem in ipfa venti receptacula impellunt. 
Objectavero externa,quae^quatenus nervosmo- 
ventjefficiunt, ut fpintus illarum concavitatum 
intrent in quorundam eorum nervorum poros, 
non infubide comparaveris organi it er digitis, 
qui fecundum diverfos motus , (quibus claves 
deprimant, faciunt, ut aer ex venti.receptaculis 
in certos quoldam tubos erumpat. Quemad¬ 
modum vero harmonia Organorum, non de-*, 
pendet ab illa tuborum, quibus excitatur,dilpo- 
iitione, quaeextrinlecus apparet: neque etiam 
cx figura receptaculorum venti aliarumve par¬ 
tium: led tantummodo ex tribus caufis. Nimi¬ 
rum ex aere, qui ex follibus fpiratur: ex tubis, qui 
fonum,edunt: atque ex dillributione illius aeris 
in illos-tubos. Similiter functiones, de quibus 
huc fexmo , nullatenus dependent ab exteriori 
omnium partium vifibilium figura, quas Anato¬ 
mici m cerebri fubflantia diflinguunt: neque 
etiam ex figura concavitatum ejuldem: fed tan¬ 
tummodo cx ipmtibus, qui ex corde profluunt: 
ex pons cerebri,, per quos tranfeunt: Cea modo, 
fecundum quem ipirkus illi in illos poros difln- 
buuntur. iit tantum necefle fit explicare, quic- 
quid in hifee. tribus maxime notatu dignum oc¬ 
currit,. 


PrN 


DE H O M I N E, 6$ 

2;6.Primo quantum ad Iphitus animales attmety 
ii diverhs temporibus exillere poliunt, vel majori 
vel minori copia: eorumque partes vel magis mi¬ 
nulve craflanvel magis minulve agitatas: vel ma- 
gis minulve inter le inxquales. Atque harum 
differentiarum ratione, omnes diverlas comple¬ 
xiones, &z naturales affedtus , quibus afficimur, 
faltem quatenus non dependent a conlfitutione 
cerebri,vel peculianbusaffecEibus animas,m hac 
machina rcprailentantur. Si enim hi Ipiritus lo- 
lito copioliores exiftant,aptitudmem habebunt 
motus 111 illa machina excitandi plane fimiles 
iis, qui in nobis teftantur bonitatem, liberalita- 
tem, amorem: fimilefque illis, qui indicant 
nos effie praeditos confidentias & audacia : h> 
nimirum iplorumpartes lint fortiores, crailio • 
relque. Promptitudinem vero, diligentiam & 
deliderium, li Imt magis agitatas. Et tranquilli¬ 
tatem.ingenii, li aequaliter moveantur. Quem¬ 
admodum e contra malignitatem, timiditatem, 
inconftantiam , negligentiann & inquietudi¬ 
nem pras le ferunt , li qualitatibus illis careant. 
Sciendum.porro omnes alias complexiones,live 
naturales Qupiditates ex his jam recenlitis conv 
pongUve ab iis dependere.Quemadmodu com¬ 
plexio lacta ex promptitudine & ingenii tran- 

I 3 quii*- 






70 Renatus des Cautes 

quillitate componitur: bonitas autem & confi¬ 
dentia temperamentum illud perfedtius red¬ 
dunt. Complexio triftis ex tarditate, & inquie¬ 
tudine confiat: quam malitia & timor intende¬ 
re queunt. Complexio cholerica ex promptitu- 
dine& inquietudine conflatur : quam maligni¬ 
tas & confidentia firmant. Atque idem de exte¬ 
ris. Quia vero complexiones illx, aut faltem pafi- 
liones, ad quas inclinant, admodum quoque de¬ 
pendent ab imprefiionibus, quibus afficiturlub- 
fiantia cerebri : quas pofiea melius intelligcs; 
Suffecerit hoc loco caulas differentiarum fpiri- 
tuum recenlere. 

vj. Ciborum igitur luccus, quiperftoma- 
chumin venas tranfit, fanguini fele immifeens, 
femper quafdam fuarum qualitatum communi¬ 
cat: &, ut extera reticeam , quando illi recens 
permiicetur,illum plerumque cralliorem reddit; 
uttum exiliores fanguinfs particulx , quas lan- 
guis mittit ad cerebrum, ut ibi fiant Ipiritus ani¬ 
males, non foleant tum quidem tam effe agita- 
tx, neque tam efficaces, neque tam abundantes; 
6 c per confequens, tantam alacritatem & levita¬ 
tem iftius machinx corpori non 0 concilienr, 
quam quidem pofiea: nimirum abfoluta dige- 
ftione, cum fanguis fxpius iterato tranlitu per 

Cor, 




de Homine. 71 

Cor,majorem fibi (ubtilitatem comparavit. Aer 
infuper, qui inlpiratur, fe(e quoque certa ratio¬ 
ne permiicens ianguini, priuiquam (miltrum 
cordis ventriculum ingrediatur, efficit, ut ibi ve¬ 
hementius incendatur : ibidemque producit 
fpiritus vividiores & magis agitatos (icca,quam 
humida tempeftate. Quemadmodum etiam 
cujufcunque generis flammam tum temporis 
vehementius efflagrare manifeftum eft. Porro 
cum hepar eft: bene difpofitum, atque (angui- 
nem in cor effundendum pcrfebtc allaborat:fpi- 
ritus,qui ex illo (anguine excernuntur,longe funt 
copiohores,& aqualius agitati. Hepatcvero a luis 
nervis preflo, partes (anguinis lubtiliores, quas 
continet, derepente ad cor afeendentes, fpiritus 
quoque lolito copiohores & vividiores genera¬ 
bunt, attamen minus aequaliter agitatos. Si fel, 
natum purgare (anguinem, ab illis partibus,quae 
aptiores funt, ut reliqua (anguinis mada in corde 
inflammetur, officio luo dclit: vel a nervo luo. 
reftridium, materia,quam continet, refundatur 
invenasj &lpiritus etiam tanto erunt vividiores, 
leu agiliores, limulque inaequalius agitati. Si 
vero lien, cujus e contra eft purgare languinem 
ab illis partibus, quae minus eo, quo dictumelQ 
modo, in corde inflammari poliunt , male ht 

difpo* 





7 i Renatus des Cautes 

difpofittis : aut fuo nervo , aliove corpore con- 
llr ictus, prclllilve, materia, quam continet,re- 
gyrabit in venas-, fpiritufque erunt eo minus.co- 
piofi,minufque agitati, atque inxqualius acti. 
Denique omnia illa, qua: {anguini mutationem 
quandaminferre queunt, poliunt quoque lpiri- 
tus immutare : fed omniurn maxime nervulus, 
qui in corde terminatur , quandoquidem di- 
ftendere & conftrmgere poteft, tum ambos in¬ 
troitus, per quos languis venarum, & aci' ex pul¬ 
monibus defeendunt, cum etiam illos, per quos 
{anguis exhalat in arterias,mille differentias fpi- 
ritibus indere poteft. Haud fecus quam calor 
quarundam lampadum, qua: chymicis iunt in 
ufu,diverlimode temperari poteft,quatenus ma¬ 
gis minufve aperitur modo illud orificium,per 
quod oleum aliudve flamma’ alimentum le de¬ 
bet recipere, modo illud , per quod fumus eia- 
bitur. 

• 28. Quod vero ad cerebri poros attinet j eos 
nobis aliter imaginari non debemus’, quam per 
modum quorundam intervallorum, qux inter 
hia lintei oblervare licet. Totum enim cere¬ 
brum nihil aliud eft, quam textus quifpiam pe¬ 
culiari modo concinnatus, quem hic explicare 
conabor. 


j 


z% Co~ 




Homine. 73 

29. Concipe igitur fiuperficiem aa, qu£ re- 
(pick concavitates ee, velutplexum fatis expan- 
lum, denlumque textum , cancellatim reticula¬ 
tum. Cujus Ungula filamenta nihil aliud fiunt, 


XXXh 


quam totidem tubi, per quos Ipiritibus patet in¬ 
troitus : quique continuo relpicientes glandu¬ 
lam h, unde lp iri tus exiliunt/acillime huc atque 
illuc,ad diverfia illius glandis puniba fiefie con¬ 
vertere pofiuntruti videre licet,aliter elfie conver- 
fios in figura 48. quam 49. Cogita quoque,innu- 
merum filamentorum valde exilium numerum 
cx illo plexu prodire. Quorum alia aliis ordina- 

' K riq 


74 Renatus des Cartes 

rio funtlongiora. Ac vero,poftquam hac fila¬ 
menta fibi diverfimode reticulatim funt inter¬ 
texta per totum fpatium b, longiora defeendunc 
adDundeque medullam nervorum componen¬ 
tia, per omnia membra difparguntim Cogita 
quoque, pracipuas horum filamentorum quali¬ 
tates efie, folavifpirituum, quibus tangantur, fa¬ 
cile admodum variis modis plicari, flebfcique 
poflej haudfecus ac fi explumSo^velcera confe- 
draforent: adeoque femper retinere plicam,qua 
ultimo erant affedta, donec ipfis alia afpiritibus 
contrario modo agentibus imprimatur. Confi- 
dera denique,poros, de quibus hic quasftio, ni¬ 
hil efie, quam intervalla, qua inter hac filamen¬ 
ta reperiuntur: quaque diverfimode extendi 
' ccmftringi pofiunt vi fpirituum in ea fefe reci¬ 
pientium: quatenus nimirum illa vis, vel inten- 
iior eft, vel remilfior. Breviora vero illius plexus 
filamenta fefe recipiunt in fpatium cc : ubi fin- 
gula terminantur ad extremitates quorundam 
inibi vafculorum, per qua cerebrum alimentum 
accipit. Ut vero omnia explicem , qua in illo 
plexu occurrunt notatu digna, opera pretium 
erit agere de fpirituum diftributione. Primo igi- 
tur,fefenulliloco alligant, fed prout intrant ce¬ 
lebri ventriculos e e, per foramina glandula no¬ 
tatae- 


de Homine. 7 f 

tata! litera H,e veftigio tendunt ad tubos aa, qui 
illis diredtius opponuntur: fi tubi ifti^ mi¬ 
nus fintreferati ad omnes recipiendos, ad mi¬ 
nimum faltem fortiores agilioreique capient» 
Interea debiliores & refidui repellunturad cana¬ 
les i,k,l, qui nares refpiciunt, atque palatum.Sci- 
licet magis agitati ad canalem i: per quem, cum 
adhuc vigoris fatis habent, & exitum minus li¬ 
berum inveniunt, quandoque tam impetuofe 
profiliunt, ut titillationem interioribus narium 
partibus, adeoquefternutationem excitent. De¬ 
inde, reliquifpiritusfe recipiunt adx &L:in quos 
canales, utpote admodum capaces, facilis ipfis 
elf tranfitusivel fi illis ibidem introitus negetur, 
ita utcoadti fint reverti ad tubulos a a, qui inte¬ 
riori cerebri fuperlicie-,infunt,confeftim fcoto- 
miam, vertiginemvc caufantur,quibus fundtio- 
nes imaginationis turbantur. In tranfitu vero 
notare licet, particulas fpirituum debiliores in 
pituitam facile condenfari: non quidem quam- 
diu in cerebro continentur, ni fi vehemens qui¬ 
dam morbus adfit: fediniftis amplioribus fpa- 
dis, qute infra balin illius inter nares & guttur 
deprehenduntur. Quemadmodum fumus in 
tubo quidem camini facile degenerat in fuligi¬ 
nem, nunquam vero in foco , ubi viget ignis» 

K z Nota 


Renatus des Cartes 
Nota quoque j dum ajo. fpiritus egrediendo ex 
glandula H,tenderein {paria concava, five inte¬ 
rioris fuperficiei cerebri illis diredtius oppoil- 
ta, non hanc mihi mentem elfe, ut intelligas,.eos 
tendere direde ad illa duo, qua^ ipfis c diametro 
funt oppoflta. Certe quandoquidem cerebri 
fubftantia mollis admodum & plicabilis. eft, 
concavitates illius admodum angufhe fo-rent 
& ferme omnes o.eclufle,uti in cadaveris cerebro 
apparet: nili fpiritus quidam fe in illas recipe¬ 
rent. Sed origo, cx qua illi fpiritus fcaturiunt, 
ordinariofolet tanta eorum copia abundare, ut 
famulaeventriculos cerebri intrant, ibi viribus 
polleant,obftantem libi materiamundequaque 
circumpofitam removendi , eamque inflandi: 
omniaque nervorum filamenta, qmx ex ea pro¬ 
deunt, intendendi. Quemadmodum paulo ve- 
hementiorventus vela pandere, omnefquefu- 
nes,quibus affixa funt,tenderepoteft. Unde hxc 
machina tum equidem: difpofita, ut omnibus 
fpirituumadtionibus pariter obediat, corpus ho¬ 
minis ■' vigilantis prat fe fert. Aut faltem fpiritus 
vim habent pellendi , adeoque expandendi 
quandam duntaxat cerebri partem, ceteris im¬ 
motis flaccidilque : uti quoque vela flaccida re- 
miffaque obfervanius, cum ventus debilior cft. 






MOMINE, 77 

quam ut illa implere, planeque expandere pof- 
fit. Atque machina ficdifpofita, corpus hominis 
dormientis reprasfentat, & cui per infomniadi- 
verfa phantafmata occurrunt. Concipe , exempli 
gratia, eam efle differentiani, inter m& n, quam figura 


intervigilantem & dormientem,fimulque fom- 
niantem obfervamus. Sed antequam de fomna 
ejufque infommis peculiarius agam, opera: pre¬ 
tium erit, illa omnia conhderare , quas cerebro 
vigiliarumaempore accidunt: quomodo nimi¬ 
rum formentur objedlorum ideae iivfede imagi¬ 
nationi atque fenfui communi dicata: & quo- 

K 3 modo 








30. Ex figura notata m conflat, quomocfo fpi- 
titus, effluentes ex glande h, poftquam dilatave¬ 
rint partem cerebri notatam a, referatis omni¬ 
bus poris,inde fe recipiant ad b, deinde ad c, de¬ 
nique verfus d : unde in omnes nervos diffun¬ 
duntur. Atquehocmodo omnia filamenta, ex 
quibus nervi cerebrumque funt compofita, fic 
intenta continent, ut a&ioncs etiam illa!, ejuae 
valde exilis virtutis lunt ad movendum,facile ab 
altera fui extremitate alteri communicentur: 

quibus 


78 Renatus des Cartes 

modo illae in memoria conferventur, atque om- 

Ftguu uium membrorum motum cieant* 
xxx iil 





de Homine, 79 

quibus viarum,quas tranfeunt, obliquitas neu- 
riquameft impedimento. Sed ne illi viarum an- 
fraCtus tibi obfint, quo minus clare percipias 
quomodo illa obliquitas inferviat formatio¬ 
ni idearum objectorum, quas fenfus feriunt, o- 
eulos in banc figuram conjice. Vide in fe- 
quenti figura filamenta 1*2.53*4*53 £:• & fimilia,quas 

XXXIV» 


Ftjf. xxxnn. xxxvm 'kxlii 



nervos opticos componunt: atque expandun¬ 
tur ab oculi fundo i,3,5, ufque ad interiorem ce¬ 
rebri fuperficiem'2,4,6. & cogita, basc filamen¬ 
ta eo modo effe difpofita, ut, firadiiduCti, verbi 

gratia., 



D 







8 a R-ENATUS des -C artes 

gratia,apundto a, premant fundum oculi in pun- 
6to *, ea ratione trahant totum filamentum i, i, 
£c extendant magifque aperiant tubulum nota¬ 
tum numero i.Eodem prorfur modo,radii inci¬ 
dentes in punctum3, aperiunt tubulum 4.1deni¬ 
que dc caneris efto judicium: ita ut,quemadmo¬ 
dum diverh modi, quibus pundta 1,3,5. iftis ra¬ 
diis premuntur , oculi fundo figuram impri¬ 
munt reipondentem objecto a, b,c: uti fupra di- 
Etum. Sic etiam evidens eit diverfos modos, 
quibus tubuli 2,4, 6 aperti funt filamentis 1,2, 
3,4,5,6,&c. dii quoque veftigium interiori cere¬ 
bri luperficiei imprimere debere. 

31. Deinde cogita fpiritus, qui in fingulos 
tubulos 2, 4, 6 S <k his fimiles,conantur ingredi, 
non prodire indifferenter ex omnibus pundtis, 
qua: inlunt luperficiei glandis h , fed folum- 
modo ex quibufdam fingulatim: atque illos, qui 
exemph-gratia,egrediuntur expuncto A,conniti, 
ut ingrediantur tubos 4.6C 6 .atque lic de carteris. 
Ut fimul atque illorum tubulorum hiatus fit 
major, fpiritus ex hujus glandis luperficie libe¬ 
rius citraique, quam antehac, incipiant egredi 
p.er pundta illos tubulos relpicientia. Et quem¬ 
admodum diverfi modi, quibus tubi 2, 4, <5 funt 
aperti, interiori cerebri luperficiei figuram im- 

pn- 


E> E H O M I N E. 8 r 

-primurit, fimilem objedto abc. Sic etiam illi 
modi determinationelve , qua: oriuntur a Spiri¬ 
tibus fcaturientibus a punbtis abc, eandem figu¬ 
ram luperficiei glandis imprimunt. Notandum 
vero,meKocloco figura* nomine non tantum 
illa intelligere, qua: linearum determinationes,, 
objedtorumque lupcrficies quodammodo re- 
praslentant:Sed etiam ilia omnia, qua: eo , quo 
didhim cft,modo , anima: occafioncm exhibere 
poliunt Sentiendi motum, diftantiam, magnitu¬ 
dinem, colores, fonos, odores, aliafque limiles 
qualitates. Imo etiam illa, quibus anima perci¬ 
peret titillationem, dolorem, famem, lartitiam, 
triSlitiam , aliafve fimiles pafiiones. Intelle6hi 
enim facile eSl, tubum,verbi gratia,i alio modo 
aperiri adtione, quam dixi excitare fenfum co¬ 
loris rubri, vel fenfum titillationis: quam per il¬ 
lam, quam aflerui inducere lenium coloris albi: 
vel eum, qui eft doloris. Spiritufque profluen¬ 
tes ex pundto a, diverfimode in hunc tubum 
tendere, quatenus diverfimode fuerit referatus: 
& fic de ceteris. Hifce vero figuris non connu¬ 
meranda: fiunt illa:, qua: fenluum externorum 
organis, aut interiori cerebri luperficiei in- 
Scribuntur. At illa: duntaxat , quibus affi¬ 
ciuntur Spiritus in fuperficie glandis h : ubi ima- 
L gina- 



doquidem idea! nomine generaliter compte 
hendere volo quafcunque impreflioncs , quas 
Ipiritus egredientes ex glandula h recipiunt. Qua: 
omnes, cum nimirum dependent ab objedti 
pra:fentia 5 ad fenfum communem referenda. 

Sed 


Renatus des Cartes 
ginationis & fenfus communis (edes ell. Qua! 
iumend^ funt pro ideis, id;eft,pro formis aut ima¬ 
ginibus , quas anima rationalis immediate con- 
iiderabit, poftquam iifi macbinx unita, obje- 
dium aliquod imaginabitur aut lentiet. Notan¬ 
dum, me dicere;imaginabitur,aut fentiet: quan- 

StgUra Tui. xxxv. 

XXXV, “ 


bo V 



de Homine- H ' 

Sed ea: quoque, ut poftdemonftrabo, a multis 
aliis caufis provenire pofTunt :& tum imagina¬ 
tioni tribuendae iunt. Hic addere poiTem: quo¬ 
modo iftarum idearum veftigia tranfeant per ar* 
terias in cor: indeque per totum fanguinem ta- 
dios fuos diffundant. Quomodo etiam eadem, 
quibufdam matris actionibus, quandoque fic 
determinari poffint, ut fefe membris infantis, 
qui in matris utero formatur, imprimant. Sed 
fufficiet porro tibi explicare, quomodo impri¬ 
mantur internis cerebri partibus, notatis B:Ubi 
fedes eft memoriae. Cogita igitur,poftquam fpi- 
ritus, qui egrediuntur ex glandula H,ibi cujuf* 
dam ideae impreffionem receperint, inde tranfi- 
re per pun&a 2,4,6, & fimiles, in poros, five in¬ 
tervalla, qua: reperiuntur inter filamenta,ex qui¬ 
bus illa cerebripars b b eft compofita. Qui por¬ 
ro fpiritus & vi praediti funt intervalla quadan- 
tenus dilatandi: quin etiam plicandi & diverfi- 
mode difponendi filamenta, in quae rranfeun- 
tcs impingunt, fecundum diverfos modos, qui¬ 
bus moventur, diverfafque aperturas tubulo¬ 
rum, per quos tranfeunt: Ut ibi quoque figuras 
objedorum figuris fimiles imprimant. Non ta¬ 
men primo, i£tu tanta facilitate autperfedfione, 
illis induntur, qua glandi h. Sed fchfim melius, 

L l accii- 





84 Renatus des Curtes 

accuratiufque : quatenus fpirituum adio vel 
fortior eft, vel diuturnior, vel faspius repetita. 
Qua de caufa, has figura: tam facile quoque non 
delentur, fed ibi remanent: ita utipfis median¬ 
tibus ideas,quas aliquando illi glandi fuerunt in¬ 
ditas, ibi longo poft tempore * abfentibus etiam 
objedis, quorum fimulacra funt, iterum forma- 

XXXV. r^.xxxv. 


ri queant. Qua in re confifiit memoria. Cum, 
exempli gratia, adio objedi ab c magis aperit 
tubos 1,4,6,8, eft in caula, quod fpiritus majori 
copia eos intrent, quam hoc adjumento defti- 

tuti 



de Homine.' 85 

tuti pollent. Eft quoque in caufa, quod dum ul¬ 
terius tranfeunt ad n, viribus polleant, ibi cana¬ 
liculos quofdam fibi formandi, qui celTantc 
quoque abtione objecti a,b,c, remaneant aperti: 
aut faltem fi occludantur,eam difpofitionem re¬ 
linquant filamentis, ex quibus illa cerebri pars 
N eit compofita , qua mediante longe facilius 
rurfus aperiri poffint, quam fi nunquam fuiffent 
aperti. Quemadmodum fiplures acus tranfiif F ^ ftr4 
fent textum, uti vides ineo, quod notatur a. fo- XXXVI. 



raminula, qua; in eo fierent, remanerent aperta, 
quemadmodum circa b , etiam acubus ablatis. 
Vel fi iterum occluderentur, quasdam nihilomi¬ 
nus figna in illo texto relinquerent, velut circa 
o: quas poft perfacile de novo recludi poffent. 

L 3 Imo 





















Figura 

XXXVII 


Renatus des Cautes 
Imo notandum-, quod fi quaedam tantum eorum 
recluderentur, uti a £c b. illa fola ratione, etiam 
alia, putae &z d, eodem tempore aperirentur: im¬ 



primis fi faepius fimulfuerint aperta, atque alia 
fine aliis aperire folita non fuiflent. Unde li¬ 
quet,quomodo recordatio rei queat excitari per 
memoriam alterius, qua: alias fimul cum illa me¬ 
moria: fuit impreffa. Quemadmodum nafo, o- 
culifque vifu perceptis, ftatim frontem, os, ca:te- 
rafque omnes faciei partes milii imaginor: quia 
nullam illarum partium videre folitus fum, quin 
fimul omnes intuear. Sic etiam conlpiciens 

ignem. 





























de Homine. 87 

ignem, recordor caloris ejus : quandoquidem 
ignem videndo , limul & illum haud raro per¬ 
cepi. Confiderandum porro v glandulam h. ex 
materia valde molli compofitam efTe: quaque r 

XXXVIII, 



fubftanthe cerebri undequaque non eft unita, 
fed tantummodo arteriolis illi annexa: quarum 
tunicas Cic fatis laxx lunt &plicabiles , quibus 
fulpenfavelut in bilance, vi languinis, quem ca¬ 
lor cordis in ipfam impellit. Ut facili negotio 
determinari queat ad fefe inclinandum magis 
minufve, modo huc, modo illuc: efficiatque ut 
inclinando dilponat Ipiritus, qui ex illa egre- 

dium 



83 Renatus des Cartes 

diuntur, ut potius in has, quam illas cerebri par¬ 
tes profluant. Atqui duo comprimis hic occur¬ 
runt (viribus anima:,de quibus poftea,non con¬ 
numeratis) qua: glandulam illam movere pof- 
funt, hicneutiquam pra:termittenda. Primum 
eft differentia, qua: occurrit inter particulas (pi- 
rituum, qui ex ea egrediuntur. Si enim omnes 
ipiritus a:qualium effient virium, nullaque foret 
alia caufa, qua: eam huc, illucve inclinare poflet: 
ipiritus per omnes glandula: poros a:qualiter 
diffluerent, &ipfa fefe velutin a:quilibrio pror- 
fus immobilem in capitis centro contineret. 
Quemadmodum oftenlum in figura 40. Verum 
tamen,quemadmodum corpus aliquod filis qui- 
bufdam affixum, atque vi fumi ex camino egre- 
dientis in aere fublatum, continuo fluduaret, 
quatenus diverfe fumi partes diverfimode in il¬ 
lud agerent: Sic etiam particula: illorum fpiri- 
tuum, qui glandulamiftam allevant, Fuftinent- 
que,ferine femper aliquantulum differentes, ip- 
fam modo in hanc, modo 111 aliam partem incli¬ 
nant. Quemadmodum videre licet in figura 
41. Ubi non tantum illius centrum h paulo re¬ 
motius eft a centro cerebri, notato literao : ve¬ 
rum etiam arteriarum extremitates, qua: eam 
iuftinent, ita funt incurvata:,ut fere omnes Ipi¬ 
ritus 





3D E H O M I N E. 8y 

ritus, quos ipfi offerunt,tendant per fuperficiem 
a y b y c i ad tubulos 1,4,6, 8: aperiendo ea ratione il- Figar* 

XXXIIIIo 

FU. xxxmi. xxxvui 1 xlii 


los illorum tubulorum poros, qui eo caetcris di- 
re&ius refpiciunt. Praecipuus autem effe&us, 
qui ex his oritur, in eo confiftit; quod fpiritus ita 
egredientes, peculiarius nimirum ex certis qui- 
bufdam partibus fuperficiei glandis, quam ex 
aliis, efficaciam habeant interioris fuperficiei 
cerebri tubulos, in quos fefe recipiunt, circum¬ 
vertendi ad loca, quibus egrediuntur; nifi forte 
omnes eo converfos reperiant: atque hacratio- 
M ne 


5>o Renatus des Cautes 

ne efficiendi, ut membra, quibus illi tubuli funt 
affixi, ad illa loca moveantur, ad quse fe referunt 
partes fuperficiei h. Notandum quoque, ideam 
motus membrorum non confiftere,nifi in mo¬ 
do,quo fpiritus ex illa glande tum exfiliunt: adeo- 
que motum ipfuma fua idea formari. Quemad¬ 
modum hic, exempli gratia, fupponere poflu- 
mus caufam, qua tubus 8 magis fefe convertit 
ad pundtumA, quam aliorfum, illam duntaxat 
efle, quod fpiritus egredientes ex ifto pun&o, 
majori vi in ilium , quam alii tendant. Atque 
hoc ipfum anim^ occafionem exhibet fentien- 
di brachium fe vertere ad b , fi fic machina: bra¬ 
chium fit difpofi tum, uti modofupponam. Co¬ 
gitandum enim, omnia pundta > ad qux tubi illi 
convertipoffunt, ita refpondere omnibus locis, 
ad quce brachium, notatum 7, moveri poteft, ut 
nulla alia caufa brachium jam f t converfum ad 
objedtum B,quam quia ejus tubus refpicit pun- 
&um b. Quod f lpiritus curfum mutantes, tu¬ 
bum fuum converterent ad aliud aliquod puij? 
dtum, puta ad c , filamenta 7, qu;e, circa eum or- 
ta 3 producuntur in ea brachii membra, mutan¬ 
tes eadem ratione fitum fuum , quofdam cere¬ 
bri poros,fitos circa d, atque alios quofdam, di¬ 
latarent. Quo fit, ut fpiritus ex iis in illos mufi 












































9 1 Renatus i>es Cautes 

culos aliter, quam imprxfentiarum, tranfituri, 
convertant eveftigio brachium ad objectum c. 
Prout reciproce,fi alia quxdamadfio, quamilla 
fpirituum, qui intrant per tubulum 8 , vertat 
idem brachium ad b , aut ad c, efficeret, ut iiti 
tubi 8 aut dfiCc verterent ad £, aut c : adeoque il¬ 
lius motus ideafim-ul etiam formaretur; faltem 
fi attentio non effiet diftra&a, ideft, fi glandula 
h fortiori quadam adtione non edet prxpedita 
ad le inclinandum ad 8. Atque ita in genere co¬ 
gitandum, alium quemcunque tubulum in in¬ 
teriori cerebri fuperficiefitum, referri ad unum¬ 
quodque exterorum membrorum : & unum¬ 
quodque exterorum pundtorum fuperficiei 
glandis n,ad quemcunqiie locum, quo membra 
illa converti poffiunt. LIt membrorum motus, 
eorumque ideas fibi mutuo atque reciproce 
eaufas eile nihil repugnet. Quinetiam hac oc¬ 
catione intelligimus, quare, cum ambo machi¬ 
nae oculi A atque variorum aliorum fenfuum or¬ 
gana in idem objeditum ffinr converfa, ideoplu- 
res idex in illius cerebro non formentur, fed 
unica duntaxat* Cogitandum eftfemper, eile ea¬ 
dem jpunfta hujus fuperficiei glandula? h, ex qui¬ 
bus fpiritus egrediuntur, qui, indiverfos tubos 
tendentes, diverfa membra ad diveria objedta 

CQXI- 



convertere poliunt: Quemadmodum hic ex fo- 
lo pundto b egrediuntur fpiritus, qui tendentes 
ad tubos4,4 & 8, eodem tempore vertunt duos 
oculos, dextrumque brachium ad obje&um b: 
quod creditu, non eft difficile. Ut porro intel- 
ligamus,in quo idea diftantiae objeUi conii flat-, 
cogitandum eft, quatenus fiiperficies litum mu¬ 
tat, eadem ejus pundta fefe referre ad loca tanto 
magis diftantia a centro cerebri, notato o, quan¬ 
to funt propiora, & eo magis propinqua, quo 
funt remotiora. Prout hic, exempli gratia , fi Figura 
puncftum b paulo magis retro celhflet, fe refer- x L ' 
ret ad locum remotiorem, quam b. At fi effiet 
paulo inclinatior ad anteriorem partem , fe re¬ 
ferret addacum propiorem: unde fiet, h machi¬ 
nae infit anima, ut ea quandoque diverla obje- 
sftafentire polht, mediantibus lifdem organis,, 
eodem modo difpofitis, licet prorfus nihil im¬ 
mutetur, praeter fitumglandis h. Prout hic,exem¬ 
pli gratia, anima, percipere poterit id, quod eft 
in puncbo L, mediantibus duabus manubus te¬ 
nentibus duos baculos n-l & ol. Quandoqui¬ 
dem ex puncfto / glandis h egrediuntur fpiritus,, 
qui tendunt ad 7 & ad 8, quibus duae illae manus 
refpondfent. Si vero haec glans h effiet paulo vi¬ 
cinior, quam, e damnum eft kaj ut pundta n ■&. 0 

M v effient- 












DE HoMINE. *>5 

n & o,mediantibus lifdem manubus,neutiquam 
quoque mutatis. Notandum tamen eft ; cum 
glans h eft mclinata ad partem aliquam fola 
vi fpirituum , anima rationali fenfibufque exter¬ 
nis ad produ&ionem idearum, quaein glandis 
fuperficie formantur, nihil conferentibus, ideas- 
non folum provenire ex particulariumfibi mu¬ 
tuo .occurrentium, ex quibus hi fpiritus con¬ 
fiant, inaequalitatibus [ quas diverfitatem com¬ 
plexionis efficere di&um eft lupra ] fed etiam ex 
memoriae veftigiis. Nam fi peculiaris cujufdam 
objedti figura diftindiiis,quam ulla alia,cerebri 
parti imprefia fit, ad quam glandula accurate 
propendeat,. Ipiritus quoque eo tendentes im- 
preflionemnoapoffimtnon recipere:.& hac ra¬ 
tione res praeteritae quandoque mere fortuito in. 
cogitationem redeunt, licet memoria a nullo 
objedo, quod fenfus feriat, admodum excite¬ 
tur. Sivero, quod faepe contingit, ( plures atque 
diverfie figura eidem cerebri parti fere aeque 
perfefte impreftae reperiantur, ipiritus aliquid ex 
uniufcujufque impreftione recipient, plus, mi- 
nufve, quatenus eorum particula diverfimode 
in eos incurrunt. Atque hoc modo Chimaerae,&: 
hippogryphi in eorum componuntur imagina¬ 
tione, qui vigilando fomniant,hoc eft,quiphan- 

taftans 



tium. Minime enim oblcurum eft, exempli gra¬ 
tia. 


$6 Renatus des Cart-es 

tafiam fuam, nullis objedtis externis ab illis nu¬ 
gis avocant, nullave ratione gubernant, fed laxa¬ 
tis habenis illi periocordiam vagari permittunt. 
Efledrus vero memoria,cujus examen hic majo¬ 
ris utilitatis eft, in eo confiftrr, quod ha:c machi¬ 
na, nulla licet anima illi inexiftente, nihilomi¬ 
nus difponi naturaliter poilit, ut verorum ho¬ 
minum, aut aliarum quoque rerum hmilium, 
qua: prudentes illiadlunt, motus imitari poilit. 
Altera caufa, qua: motus glandis h determinare 
poteft,eft a&io objedtoruminfenfus incurrcn- 


Jpy. xxxmi.mviii. kxlii 




be Homine. 5>7 

tia, dilatato introitu tuborum i, 4, 6 , 8. adtione 
objedti a,b,c, fpiritus, qui ftatimliberius & con¬ 
citatius , quam antea, per illam ad eos flue¬ 
re incipiunt, glandulam illam paululum poli 
fele attrahere: qua: fl aliunde non impedire¬ 
tur , redderetur inclinatior : atque mutando 
fluorum pororum difpofitionem, majorem fpi- 
rituum copiam emitteret per a,b 3 c, ad 1,4, 6 , 8, 
quam antea: quapropter idea, qua: ab illis flpi- 
ritibus formatur, tanto perfectior redditur. At¬ 
que hic effeCtuum, qui obflervandi erant 3 primus 
eft. Alter effle&us confpicitur, quod cum glan¬ 
dula lic detinetur aliquo inclinata, ea propter 
impediatur, quo minus tam facile recipere poi- 
fit ideas obje&orum, qux aliorum fenfuum or¬ 
gana afficiunt. Uti hic, exempli gratia, cum om¬ 
nes flere fpiritus, quos producit glandula h egre¬ 
diuntur ex punCtis a, i>c, flufficienter non egre¬ 
diuntur ex puncto d, ut formare poffint ideam 
objeCti d. Unde concludo actionem non effle 
adeo vivam, nec adeo efficacem, quam^, b, c. 
Ex quibus manifleftum eflt,ideas flibi mutuo ob- 
effle: adeoque pluribus intentis,minor eft ad lin¬ 
gula fenfus. Notandum itidem, quotiefleunque 
fenfuum organa fortius ab hoc, quamabillo afl* 
fici incipiunt, nondum prorflus accurate ad a- 

N * 6tio- 




ftgurx 

XL 1 II. 


98 Renatus des Cartes 

ctioncm illam recipiendam difpofita,foIam ob- 
jedti lftius prasfentiam ad perficiendam illam 
difpofitionem fufficere. Ut, fi oculus, exempli 
gratia, fit difpofitus ad locum quendam valde 


remotum afpiciendum , cum forte objedtum 
a, b, c, quod eft valde propinquum fefe illi of¬ 
ferre incipit: certum eft,a£tionem iftius objedti 
efficere poffe, ut illico difponatur ad illud obtu¬ 
tu defixo alpiciendum. Sed quo hxc omnia 
clarius percipiantur, primum confiderandum, 
differentiam efle inter oculum difpofitum ad 
videndum obj edium remotum,qualis exhibetur 
figura $0:& inter eundem difpofitumadviden¬ 
dum 










rajx apparet: qua: non meo tantum confiflit, 
quod humor cryftallinus eft paulo incurvatior, 
alicTque oculi partes proportione quadam ali¬ 
ter fmt diipofita: in pofteriori figura , quamrjj«r< 
priori: fed &c in co, quod tubuli 2, 4, 6 , inclinati x ** Vo 
fint ad pundum propius: & quod glandula h 
paululum ad cos accefierit: & quod pars fu per- 
ficiei a,b, c, proportione quadam fit paulo in~ 
curvatiorj ut in una non minus, quam in altera 
figura, femper cx pundo a fpiritus egreifi ten- 

N f dant 


dum objedum paulo propius fitum, uti ex 


Fur. XLTUI 


£ 









fokim motum glandula: h fufficere ad tubulo¬ 
rum fitum immutandum: & per confequcns 
toti oculo aliam difpolitionem inducendam:, 
quemadmodum lupra generalius indicatum, 
eos omnia corporis membra movere polle. 
Confiderandum deindejtubulos 1,4,6 tan¬ 

to magis effeapertos per actionem ohjedtiAjBjC* 
quanto oculus-ad illud videndum magis eftdil- 
podtus. Nam fi radii, qui incidunt, exempli 


100 Renatus des Cartss 

dant in tubulum 1 ,ex pun£to-£ intubum 4,& ex 

puncto c in tubum 6. Conliderandum quoque^ 

Ytj. XLV &c XLVI 




de Homine. io? 

gratia, in pundtum 3,omnes veniant a pundto b,. 
uti fit, cum oculus aciem iftuc intendit, manife- 
fturn Severo necefTe eft, eorum adliones fortius 
ferire filamenta 3,4, quam fi partim prodirent 
ab a, partim a b & partim a c. Liti accidit fimul- 
ac oculus fitu paulo diverfo eft compohtus.Hu¬ 
jus rei ratio eft, quia ipforumadtiones neque fi~ 
bi adeo fimiles, nequeetiam fibi unita,ejuldem 
prorfus efficacias effie nequeunt: imo fepenume- 
ro ali^ aliis obfunt. Quod tamen dumtaxat lacum 
habet in objedtis, quorum lineamenta nonfunt 
admodmn htnilia, neque admodum confula, 
nan vero in aliis: neque etiam in iis,quorum di~ 
ftantiamoculus accurate diftinguere potelELIl- 
terius confiderandum-,glandulam,nfacilius mo¬ 
veri poffiein illam partem, inquam feinclinan¬ 
do, .difponet oculum ad recipiendam, adtionem 
obje£ti,quod omniumefficaciffime, & diftin- 
dtiffime in ipfum agit , quam ad eas partes, 
ubi contrarium efficere poflct. Quemadmodum 
exempli gratia, ex figura 50. conffat vires longe, 
minores neceffiarias effie ad ipfam incitandam, 
ut paulo magis inclinetur antrorfum, quam 
ut fe- recipiat retrorfum. Etenim retro ceden¬ 
do, oculum minus redderet difpolitum, quam 
eft, ad recipiendam adtionem objedti a,b,_c. At~ 

N 3 que 



102 , Renatus des Cautes 

que ita in cauia efflet, quod tubuli 2,4,6,e a a£Hor 
ne minus efflent aperti: fpiritufque, qui egre¬ 
diuntur ex pundtis a, b y c , minus libere^n illos 
tubos profluerent. E contra antrorfum propen¬ 
dens , effectum plane contrarium produceret. 
Nimirum,oculo fe ad aeflionem illam dilponen- 
te, tubuli 2,4,6, aperirentur magis, & per confle- 
quens,flpiritus lcaturientes ex pundtis c, ad 
cos multo liberius profluerent:& proinde limul¬ 
ae glandula vel minimo motu inciperet affla, 
flpmtuum effluxus ipflam eodem momento ab¬ 
riperet transflerretve: eique moram flefle fiftendi 
non permitteret, antequam eo modo efTec dii- 
polita, quomodo eam litam exhibet figura 51. 
atque oculus direflte reflpiceret a,b,c. Solum igi¬ 
tur reflat indicanda cauia, qua ea lic moveri in¬ 
cipiat: quse ordinario nulla alia eft, pratereffl- 
caciamiplius objedti, quod cujuflvis ienflus or¬ 
gana feriens,aperit orificia quorundam tubulo¬ 
rum, qui exiflunt in interiori cerebri fuperfi cie: 
quo fpiritus ocyus convolantes , glandulam 
quadantenus fecum rapiunt. Aft, fi illi tubuli x- 
que aut magis aperti fuerint, quam objedtum 
illud eofldem aperit: cogitandum , fpirituuin 
particulas, qua? 111 eorum poros profluunt, cum 
fmt in^quales,illam modo huc,modo illuc,ocu- 

li nictu 



de Homine» 103 

Ii nictu citius,quaquavorfumpromptiffime con¬ 
vertere nullam requiem illi, vel per momen¬ 
tum concedentes. Et fi quodam forte impullu 
moveatur eo , quo fe facile inclinare nequeat, 
illa adtio ex fe minus efficax, fere nihil efficiet. 

Sed e contra ffatim atque glandula vela re mi¬ 
nima pellitur ad locum, quojam omnino pro¬ 
pendet, eo quoque confeftim lele vertet: adeo- 
que organon fenlus adobjeCtiluiadtionem tam 
perfecte,quam fieri poteft, recipienda dilponen 

32. Tandem fpiritus deducamus in nervos 

Fui. xxxini xxxviu**acxLH. 



ulquc, & motus ex iis dependentes perpenda- ^f^ in 

mus. 
















104 Renatus des Cartes 
mus. Si tubulorum in intima cerebri parte fito- 
rum alii non magis., aliove modo hient, quam 
alii: & confequenter, fi fp iri tus peculiaris cujuf- 
dam idea: impreffionem non habeant, temere 
atque indifferenter quaquavorfum diffundun¬ 
tur, tranfeuntque per poros, qui funt circa b 
in eos,qui funt circa c.Unde fubtiliores eorum 
particula: ex cerebro per poros pellicula:, qiue 
eam involvit,plane effluent: refiduxvero dein¬ 
de fpirituum partes profluentes ad D,tranfibunt 
in nervos & mufculos, nullum effebtum pecu¬ 
liarem in iis edentes: quandoquidem omnibus 
aequaliter diftribuuntur. Si vero illorum tubu¬ 
lorum, quidam adtioneobjebti in fenfus agentis, 
magis minufve hient: aut etiam aliter fint aper¬ 
ti, quam illorum vicini, filamenta cerebri lub- 
Ifantiamcomponentiafquorumperconfequens 
alia aliis quoque paululum intenfiora aut re- 
miffloraexiflunt] ducent fpiritusad certam luas 
bafeos partem: indcque in certos nervos vel ma¬ 
jori, vel minori vi, quam in alios. Quod fuffece- 
rit ad diverfum motum in mufculis excitan¬ 
dum, utifufius explicatum fupra. 

33. Ut autem concipias motus illos fimiles 
iis, quibus nos diverfis objeblorum adtiombus, 
fenfus nolfros afficientibus, naturaliter incita¬ 
mur: 



D E H O M I N E. IO5 

mur:velim fexdiverfas circumdandarum fpecies 
fnecumexpendas,aquibus illi dependeant.Prima 
ed locus:unde adio provenit, quas tubulorum il¬ 
lorum quofdam aperit,in quos fpiritus primum 
ingrediuntur.Secunda confidit in efficacia, alnf- 
que idius adionis qualitatibus. Tertia in difpo- 
fitione filamentorum, quas fubdantiam cerebri 
componunt. Quarta in inaequalitate virtutis &: 
efficaci$,quam particulas fpiritus habere poffimt. 
Quinta in membrorum externorum diverfo fi- 
tu. Et fextain occurfu plurium adionum, qua: 
fenfum eodem tempore movent.. Quod ad lo¬ 
cum attinet, unde adio procedit: jam abunde 
condat-, quod fi,exempli gratia,objedum a,b,c, 
in alium lenfum, quam in vifum ageret, in inte¬ 
riori cerebri fuperficie alios tubos aperiret, 
quam eos, qui notantur2,4,6. Sivero objedum, 
propinquius effiet, aut remotius, aliove fitu, re- 
fpcduoculi, quam jam exiftit, poffiet quidem 
eofdem tubos referare, fed alio fitu difponeren- 
tur, quam imprasfentiaxum: &c proinde fpiritus 
adducerent ad alia loca, quam ad a, b y c, quo eos 
jam deducunt. Atque ita de ceteris. Quod atti¬ 
net ad diverfitatem qualitatum adionum, qux 
tubulos illos aperiunt: etiam illud manifeftum 
ed, eas quoque pro fua diverfitate eofdem di- 
Q vet- 




fiobje&um a, b,c, eft rubrum, id elt, fi ageret 
in oculum 1,3,5, quemadmodum [ uti quoque fu- 
pra didtum] requiritur, ut color rubicundus len- 
tiatur: & fi objectum illtid ulterius fit affectum, 
figura pomi, aliufve frudtus: cogitandum eft, il¬ 
lud certa quadam ratione aperturum tubulos 
2,4, 6 . Qua: caufa erit, quod particula? cerebri, 
qua: funt verfus n, paulo magis folito fe mutuo 

premant. 


106 Renatus des Cautes 

verfimode aperire. Et cogitandum, folam hanc 
diffimilitudinem fufficerea,d curfum fpirituum 
XLv^I m cere fi ro i mm u ca ndum. Uti, exempli gratia; 

XLv; 6c JCL.V 1 . 


i) e Homine. 107 

premant, aliis in alias agentibus: Sequas funt cir¬ 
ca o,difcedant a fe mutuo: ita ut fpintus, qui in¬ 
trabunt per illos tubulos 1,4,6,moveantur ab n 
per o,verfus p. Et fi illud objedum a,b,c, alterius 
cujufdam coloris, aliufque figuras foret, prascife 
eadem illa filamenta, qua: funt circaN & o,non 
effent in caufa , quod eo tenderent fpiritus, 
qui intrant per 2,4, 6, fed alia lnfce vicinaeos 
aliorfumdeducerent. Sivero calor ignis a, qui 
prope adeft manui b , mediocris foret, cogitan¬ 
dum eff modum,quo tubosy aperit,effe caulam, 
quare partes cerebri,quas funt circa N,premeren- 
tur:illas vero,qua:funtcircao,pauldmagis,quam 
folent,dilatarentur. Atque ita lpiritus,qui pro¬ 
cedunt ex tubo 7,tenderent per o ad p.Sed polito, 
ignem illum urere manum: cogitandum eft, il¬ 
lum fua adtione ufque adeo aperire tubulos 7, ut 
jfpiritus, qui in illum influunt, vim habeant lon¬ 
gius tendendi per lineam redam, quam ufque 
ad n: nimirum ulque ad r: ubi propellentes par¬ 
ticulas cerebri, quas illis in tranfitu occurrunt, 
eas ita premunt, ut per iplas repellantur ad s.Et 
fic de casteris. Quod ad filamentorum difpofi- 
tionem, quas cerebri fubftantiam componunt: 
hasc autacquilita eft, aut naturalis. Et quiaac- 
quifita dependet ab omnibus aliis circumftan- 

O i tiis 3 


Figura 

XL VII. 






ioS Renatus des Cartes 
dis, qua: fpirituum curfum immutant,eam po 
Ilea commodius explicavero. Sed ut exponam* 
qua in re naturalisipforum difpofitio confiilat: 


animadvertendum eft,Deum Haec filamentafor- 
mando fic dilpofuiffe, ut dudlus porique, quos 
inter illa reliquit, deducere polTint ipiritus, pe¬ 
culiari quadam vi agitatos, in omnes nervos, in 
quos tendere debent,ut in Hacmachina eofdem 

motus 







DE H O M I N E. IO? 

motus excitent, ad quos fimilis adtio, ex naturae 
noftras inftinftu promanans, nos incitare pof- 
fet.' Quemadmodum, exempli gratia, ubi ignis 
a urit manum B,efftcitque,ut fpiritus,qui intrant 
per tubulum 7,tendant ad o: fpiritus ifti duos po- 
rosdudlufq^ principes inveniunt o^r^o^s. Quo- 
iunx unus 0,r, eos defert in omnes nervos 


GUI Figura 
XLVIIL 


membris exterioribus movendis inferviunt, eo 
modoj qui requiritur ad iftiufmodi a&ionis vim 

O 3 evi- 



no Renatus des Cartes 

evitandam: nimirum in eos, qui retrahunt ma¬ 
num, aut brachium, aut totum corpus: N in eos, 
qui caput circumagunt, & oculos ad ignem con¬ 
vertunt, quo diiiindfiusprofpiciant, quid fabto 
opus ht, ut hbi caveat. Per alium vero dudtum 
e, j, fpiritus in omnes eos nervos tranicunt, qui 
inlerviunt motibus interioribus, hmilibus iis, 
qui in nobis fequuntur dolorem : videlicet in 
eos, qui cor reftringunt, jecur agitant: ahofque 
his limiles. Quemadmodum etiam in eos ner¬ 
vos, qui externos illos motus cfhcere queunt, 
quibus motus iffi interiores fignificentur: uti in 
eos, qui excitant lachrymas, qui frontem,genaf- 
que corrugant, quique vocem ad ejulandum 
dilponunt. Ath manum b, valde frigidam ignis 
a non ureret, fed mediocriter modo calefaceret, 
efficeret, ut iidem fpiritus, qui intrant per tubum 
7,non amplius tenderent ad o, fed ad p: ubi ite- 
rum invenirent poros ita difpofitos, utpereos 
tranfire poffient in omnes nervos, motibus, qui 
huic actioni conveniunt, defervientes. Notan¬ 
dum, me non fine ratione diftmxide duosporos 
ligvra o y r & d, s. Nimirum, ut commonefacerem,fere 
XLiX. fhmper duas motus fpecies a quacunque acfione 
provenire. Excitantur quippe motus externi, 
quibus illa, quas appetimus,profequamur, & no¬ 
citu- 


































































































































DE HoMINE. III 

citura evitemus. Et interni, quos pafhonum 
principium vulgo nominamus, & qui Cor atque 
jecur difponunt, omniaque alia organa,a quibus 
temperamentum (anguinis, adeoque & (piri- 
tuum dependere poifit: ut horum (pirituum illi, 
qui tum nafcuntur,aptihnt ad exteriores motus 
excitandos, qui pro re nata requiruntur. Hoc 
enim po(ito,diver(as qualitates (pirituum cau(a- 
ri unam earum circumit antiarum , qute inier- 
viunt illorum curfuum immutationi [ uti modo 
fum explicaturus ] facile conceptu e it: (i, exem¬ 
pli gratia, malum quoddam per vim evitandum, 
adeoque (uperandum, aut depellendum, quo 
cholerica paffio nos inclinat, (piritusnon poffe 
non e(Te intequalius & fortius (olito agitatos. Et 
e contra,(i quid diflimulando evitari,aut patien¬ 
ter ferre oporteat, quo timor propendet,'minor 
(pirituum copia, minorque eorum vehementia 
requiritur. Ad quem effectum producendum 
cor reftringendum cil , parcendumque (piriti- 
bus, quippe ad hoc opus ailervandis. Haud di(- 
pari ratione decatteris padionibus analogiceju- 
dicandum. Quod ad alios motus exteriores, 
qui fugiendo malo, aut bono confequendo non 
conducunt, (ed folummodo quaedam funtpai- 
fionum teftimonia} ut n(us, fletufve: illi utique, 

mfi 





K£ Renatus des Cartes 

nifi occafione quadam non refultanc: &: quia 
nervi, per quos fpiritibus ingreffus patetad illos 
creandos, originem fuam lordunrur proxime 
illis, per quos lpiritus ad excitandas paffiones 
fefe recipiunt: uti ex anatomia efl manifolium. 
At vero nondum demonftravi, qua ratione di- 
verfze Ipirituum qualitates vi polleant illorum 
curlus determinationem immutandi.Quod im¬ 
primis accidit, cum aliunde non nifi parum¬ 
per, vel prorfus non funt determinati. IIti fi for¬ 
te nervi ftemachi afficiantur eo modo, quo, ut 
didtum flipra, eos moveri necefle elb, ut fames 
excitetur: & interea nil quicquam efculenti, aut 
poculenti' ulli fenfui aut memoria: fefe offerat; 
lpiritus, quos illa.adlio in cerebrum introducet 
per tubulos 8, eo loci fe recipient, ubi plures in¬ 
venient poros,itadifpofitos,utpereos momnes 
nervos indifferenter queant deferri, quibus ma¬ 
china noftra q.uarrerc aut affequi objecfum 
quoddam poflit:Ut fola eos particularum illa¬ 
rum inaqualitas in hos potius nervos, quam in 
anos queat derivare. Et fi contingat fortiores 
quafdam fpirituum particulas ad certos quof- 
dam nervos deferri: continuo autempofl alias, 
quafdam fortiores ad nervos hifce contrarios 
fefe proripere : h*xc machina imitabitur motus, 

. qui 



de Homine. iii 

qui, cum haffitamus, aut de re quapiam dubita¬ 
mus, nobis accidunt. Similiter fi adtio ignis a 
eft media inter eas,, quas fpiritus deducere poft 


funt ad o, & ad p,id eft, inter illas, quae dolorem 
& voluptatem progignunt: non eft difficile in- 
telle&u, folam multiplicem illorum inaequalita¬ 
tem, qux ipftsineftjlufficere ad eos determinan¬ 
dos in hos, aut illos, prout a&io nobis grata, 
p cum 


•***'-' 




nr Renatus des Cartes 

cum animo fumus hilari, fepenumero dilpli- 
cec, cum trifti melancholia torquemur. Hinc 
itaque petenda ratio eorum, qua: de complexio¬ 
nibus vel inclinationibus, cum naturalibus, tum 
acquihtis didalunt, quatenus a fpirituum diffe¬ 
rentia dependent. Quod vero ad diverfum ex¬ 
ternorum membrorum litum attinetdolummo- 
do cogitandum, eum mutare poros,per quos fpi- 
ritusm nervos immediate deferuntur; ita ut, ex- 

F^XLvnr. 


empli gratia, G, cum ignis A comburit manum 

iB, caput 


DE HOMINE. 113 

B, caput in finiftram partem vergeret , uti jam e 
contra in dextram partem eft inclinatum, fpiri- 
tus fluerent plane, uti etiamnum tranfeunt a 7 ad 
n, deinde ad o, indeque ad r &s. Sed ab r cum 
illis tranfeundum eflet ad x,quo eos tendere de¬ 
bere fupponojiit caput ad manum dextram con- 
verfum reducant, ie conferrent ad z: quo, juxta 
id quod fuppono, tendere deberent, li caput fi- 
niftrorfum elfet converfum. Quandoquidem 
ille capitis fitus, qui nunc eft caufa, quod fila¬ 
menta fubftantias cerebri, quas funt circax,mul¬ 
to funt laxiora, atque facilius ab invicem fepa- 
rari queunt, quam illa quas funt circa z: mutato 
illo litu contrarium efficeret: illa enim, qua? funt 
circa z, eflent laxiora: illa vero quas funt circa x, 
valde tenfa atque adftrida. Utintelligatur, quo¬ 
modo unica adrio fine ulla fui mutatione nunc 
hunciftius machina? pedem movere poflit,nunc 
alium, uti ad progrediendum necefle eft: fufficit 
cogitare ■> fpiritus tranfirc per unicum duntaxat 
porum, cujus extremitas aliter fit dilpofita,ipfof- 
que ducat in alios nervos, quando pes finifter 
ulterius eft progreflus, quam dexter. Atque huc 
referri poflunt omnia, quas derefpiratione, fimi- 
libufque aliifquemotibus, qui ordinario ab ali¬ 
qua idea non dependenr, fupra dicta funt. 

P z 34. Huc 



ii4 Renatus des Cartes 

34. Huc ufque, uti exiflimo, eundas vigilias 
fundiones abunde fatis explicuimus: paucula 
itaque nobis duntaxat reflant de lomno dicen¬ 
da. Nam primo conjiciendi tantum funt oculi 
HguraL, * n %uram 50: atque ibidem videre, quomodo 


filamenta d d, quas fele recipiunt in nervos, ibi 
comprimantur: ut intelligatur, quomodo hac 
machina dormientis hominis corpus reprasfen- 
tante, objedorum externorum adiones maxi¬ 
mam partem impediuntur , ne in cerebrum 
tranfeant, utibifentiantur: atque fpiritibus iti¬ 
dem in cerebro contentis exitus ad membra ex- 


tcnora 3 



DE H O M I N 1?, * IIJ 

tenora y quibus ha:c commoveantur , praeclu¬ 
datur. 

3$. Quantum ad fomnia attinet: illa depen¬ 
dent partim ab inaequalitate virtutis , qua 
conflare poliunt fpiritus egredientes ex glandu¬ 
la h : partim vero ab impredionibus memoria: 
occurrentibus. LItneutiquam differant ab illis 
ideis, quas fupra dixi , fepe formari in eorum 
imaginatione , qui vigilantes libi fomnia fin¬ 
gunt: nili quod imagines, qua: fomniando for¬ 
mantur, longe diftindliores & vividiores ede 


queant ns , qua: 


a vigilantibus efformantur. 


Hinc ratio petitur, quare, eadem vis magis ape¬ 
rire pofflt tubulos,. quales funt 2,4, 6 . & poros, 
quales funt a, b y c. qui formandis ideis ferviunt, 
cum partes cerebri ipfos ambientes funt flacci¬ 
da:, &pendula:juti videre licet in flgura 50: quam 
cum omnes funt teiifanuti ex antecedenti figura 
manifeltum. Atque h^c eadem ratio quoque 
demonflrat, li forte cujufdam obje£liati:io,qUc 
moveat fenfum, ulque ad dormientis cerebrum 
tranfeat, non fore illico ut haec eandem ideam 
formet, quam vigilans excitaret; fed longe inln 
-gniorem, magis admirandam,& qua: fenlusve¬ 
hementius afficeret. Uti, quum dormientes,a cu¬ 
lice compundti, fomniamus nos gladio perfodi: 

P 3 Si 





n6 Renatus des Cautes 

Si minus forte fimus cooperti, plane nudos nos- 
eile imaginamur: fi vero ftragulis paululum ag¬ 
gravemur, montibus nos obrui putamus. Cete¬ 
rum durante fomno, fubftantia cerebri requie¬ 
scens otium habet ad fele nutriendam & refi¬ 
ciendam: irrigata quippe languine contento in 
venulis & arteriolis in externa ejus fuperficie ap¬ 
parentibus, Adeoque paulo poftporis ejus ma¬ 
gis obturatis, ipiritus tanta vi non indigeant, 
quanta prius ad univerfum cerebri fornicem ex¬ 
pandendum & fuftinendum. Plane, quemad¬ 
modum ventus tam vehemens non requiritur, 
quo madida navigii vela turgeant, quam quo 
ficca. Spiritibus vero corroboratis, quia fan- 
guis eos producens, in cor multoties eundo & 
redeundo [ utifupra notavimus] delicatior jam 
eft: omnino fequitur,machinam, noftrampoft- 
quam diu fatis dormivit, fiia fponte naturaliter 
expergefieri. Quemadmodum vice verfa ite¬ 
rum fomno fefe traditura eft, poftquam diu fatis 
vigilaverit. Quandoquidem, durante vigilia, ce¬ 
rebri lubftantia continuis fpirituum aftionibus 
lenfim ficcior evafit,porique latiores: adeoque 
tum comedens, uti fit, fi cibum reperiat, fame 
ipfam Stimulante; cibi luccus, five chilus, lan- 
guiniejus fefe immifeens, ipfum craftiorem red¬ 
dit: 



D E H O M I N E. Uj 

dit: facitque,ut pauciores {piritusproducat.Non 
hic dicam, quomodo ftrepitus, dolor, aliaque 
adiones, qua interiores cerebri partes interven¬ 
tu organorum fenfuum illius commovent: non 
laetitia, & ira, nec fimilefquealia: pafTiones, qui¬ 
bus Ipiritus concitantur: & exficcatio itidem ae¬ 
ris, qua fanguis illius fubtilior redditur, fimilia- 
que alia fomnum impedire queant: neque vero 
etiam, quomodofilentium, triftitia,humiditas 
aeris & fimilia e contra eundem invitent: neque 
quomodo nimia {anguinis profufio, nimium 
jejunium, largior copia Bacchi, fimilefque alii 
exceffius : & ejufmodi, quacunque natura fecun¬ 
dum temperamentorum diverfitatemlpirituum 
vim augentia , vel diminuentia, nimias vigilias, 
vel etiam nimium fomnum inducere poffint: 
neque quomodo nimiis vigiliis cerebrum debi¬ 
litetur, & nimio fomno ingravefeatadeoque 
machina reddatur fimilis. amenti , ftupidove: 
neque alia ejufdem generis infinita: qu^ nimi¬ 
rum ex iis, qua; explicata funt, haud difficulter 
innotefeunt. Sed antequam anima! rationalis 
deferiptionem ordiar,memoria tantifper ea om¬ 
nia teneamus, qua: hadenus de machina noftra 
dida funt. Et vero confideremus^Primb quidem, 
me nullas valvas, ipiras, ullave organa, fuppo- 



nS Renatus des Cautes 

Titrtir. Li. lmffe, nili quibus proiTus fimilia tam in nobis, 
M\n!v 4 u ^ m m paribus animalibus ratione deftitutis, 
lvi. & facillime pollint demonftrari. Illa enim quod 
LV!I - [pectat, quas vilu clare percipiuntur , ab Anato¬ 
micis manifefle funt demonllrata. Tum , quir 
dixi de modo, quo arteria: ipiritus in cerebrum 
deferunt , atque de differentia inter concavam 
cerebri luperiiciem, ejufdemque partes interio¬ 
res: eorum quoque, firnodo cundta diligentius 
iiitrofpiciantur, fat multa indicia oculis obler- 
vare licebit, quibus omne dubium eximatur. 
Sed neque majori etiam jure dubitare quis pol- 
Iit de valvulis,quas nervis inmufculorum introi¬ 
tu altixas expolui: modo attendant, naturam eas 
generali quodam decreto omnibus corporis 
nolbrilocis indidiffe, per qua: materia quasdam 
ordinario ingredi conluevit, qua: regreffum co¬ 
nari pollet; prout in introitu cordis, fellis, gut¬ 
turis, craffiorum inteftinomm, & in pra:cipuis 
omnium venarum divifionibus , live ramis. 
Quod autem ad cerebrum attinet: non poliis 
etiam qui equam rationi convenientius imagi¬ 
nari, quam ex pluribus filamentis,diverfimode 
contextis, illud compobtuni effe : quandoqui¬ 
dem omnis cutis, omnilque caro itidem ex li¬ 
bris , fiiamentifque contexta: confpi-ciuntur. 

Quod 



























































■■■■ 


































































































































































































































































































































































































































































































































































Fol. iuP. N,&. $ 



' 

































































































































I> E 



H o MINE. 115? 

Quod fk in omnibus f \guu 
plancis animadverti- LVliI ’ 
mus. Uc hac proprietas 
quadam videatur quo¬ 
rumvis ejufinodi cor¬ 
porum, qua: particula¬ 
rum aliorum corporum, 
appofitione crefcere at¬ 
que nutriri queunt. 
Quoad cetera vero,qua: 
lappotui, & qua in len¬ 
tus non incurrunt, illa 
omnia tam fi-mplicia 
funt, & communia: imo 
& tam eximio numero. 

o y 

ut, (i comparentur cum 
diverfa compofitione, 
miroque artificio, quod 
in ftupenda ftrudtura 
eorum organorum , 
qua videmus, admira¬ 
mur, probabilius pene 
videbitur , me plura o- 
mifitle eorum, qua no¬ 
bis infunt, quam qua¬ 
dam (lippo(mile , qua 
nobis 
















no Renatus des C artes 
nobis non inlunt. Et vero cum longe notiffi- 
mum ht, naturam lemper uti mediis omnium 
facillimis & fimpliciflimis , exiftimamus fieri 
non polle, ut reponantur fimiliora iis , quibus 
ipia utitur, quam ea, qua: recenftiimus. 

36. Poftremo velim confideres omnes fun¬ 
ctiones , quas huic machinas adlcripli ; cibi vi¬ 
delicet concoctionem , cordis arteriarumque 
pullum, membrorum nutritionem, augmenta- 
tionemque , rcfpirationcm, vigiliam & lom- 
num, luminis receptionem, lonorum, odorum, 
guitus, caloris,aliarumque limilium qualitatum 
m organis externorum lenluum : Eed & impref 
faonem idearum, ab ipfis efFormatarum in orga¬ 
no lenius communis: tum confervationem il¬ 
larum idearum in memoria: internos prasterea 
motus appetitus atque palhonum: denique mo¬ 
tus .externos membrorum omnium , qui tanta 
harmonia fequuntur, tam objecta leie fenfibus 
offerentia, quam palliones impreflionem in 
memoria invicem occurrentes, quas tam accu¬ 
rate, quam heri poteft, imitantur. EXt ha: , in¬ 
quam, functiones in machina noltra liasc om¬ 
nia naturaliterfequanturper folam Organorum 
£10 rum dilpolitionem. Omnino quemadnio- 
dum rnotus horologii ahulve iiliulmodi auto¬ 
matis 


DE H O M I N 'E. 


IU 


matis per difpofitionem appenforum ponde¬ 
rum & rotularum. Ut propter illos videlicetmo- 
tus necefle non fit concipere aliam quandam 
animam, five vegctativam five fenfitivam,aliud- 
ve motus , vitcTque principium, quamfangui- 
ncm illius, Sclpintus agitatos: nimirum calore 
ignis, qui in corde illius jugiter ardelcit. Cuila- 
ne igni alia non elt natura, quam cacteris omni¬ 
bus, qui corporibus inanimatis incile deprehen¬ 
duntur. 


FINI S. 













NOTA. 


Q uotlefcunquein texta fit mentio figurarum 40 & 41. 48 & 49, 
50 & fr.eas intellige fecundum numerum figurarum,quas ipfe 
Des Cartes defignaverat. Egoexiftimo eam, quae nobis eft xnv. 
Cartefioefle 50: eam vero, quae nobis eftxLv, Cartefio vocali. 
Sed quia illa, qua? nobis efl:L. etiam Des Cartes 50 dicitur, & tamen 
ab altera plane diverfaeft, dubium non eft, quin eo loci mendum in 
Manufcriptum irrepferit. Confer p.98.29.101.101.114.115. Figurae, 
quae p. 73 .a Des Cartes appellantu^S &4?.utcunque repraefentan- 
turnoftraxxxi. & xxxiv.FiguraedeniqueCartefii 40 &4i,mihifunt> 
xxxviii. pag.SjsSc Figura iequenspag.89. P. 43. lineola f in novem 
partes aequales fuififetdividenda.Pag. 44. fig.xv. infra e ponatur N-ut 
iitN 1.1 N.Pag.di.lin.ij.figemedio.P. 100. Cyphrafiguras xlvi ita 

funtinvertenda? 4 — 3 In Figura xLvu.&XLViii.literaofurrum pau¬ 
lum removendum. Pag-m. linea antepenultima dele ccwwa.Fig.Li 
&lii. pag.118. Cerebrum caprinum repraefentant: Caeterae hu- 
manum.Figura lvii. Glandulam in ipfa fiyzygia arteriarum Cerebri 
& Venarum falcis fitam exhibet. Sphalma, quod numeris , quibus 
Figurae defignantur,quandoque accidit, Ledior haud difficulter anim¬ 
advertet. Figuram hic fubjedtam addelis figurae xxv. Pag,61, & Vale» 








-*r/V-' v 





























l 4 * 

f' *' v, ?p ,f 

^J* -Of-s 


' j 

1 i Jfc - 1 «L * ‘ . . . 

r .*• £ • A v Jp ** * - 

. r r ^ > 

' y_fl 

Jj>‘,< 1 *i| >MV «v 

“ ■ ‘yz&sKK-.